Khi mạng xã hội thành công len lỏi vào từng ngóc ngách cuộc sống và trở thành “sân khấu” cho tất cả mọi người, cơ hội nổi tiếng được chia đều cho bất cứ ai, với điều kiện chỉ cần có trong tay một thiết bị quay chụp và một tài khoản mạng xã hội. Kỷ nguyên mạng xã hội đã sinh ra thuật ngữ “Influencer” (Người có tầm ảnh hưởng) - một công cụ hiệu quả và linh hoạt cho các marketer để xây dựng lòng tin người dùng và chuyển đổi khán giả thành khách hàng trong thập kỷ qua. Với sức ảnh hưởng và khả năng lan tỏa truyền thông mạnh mẽ, không có gì ngạc nhiên khi vai trò Influencer này đã bắt đầu mở rộng sang nhiều đối tượng đóng góp đa dạng hơn, trong số đó có trẻ em, được gọi là kid-fluencers.

Trong bài viết này, hãy cùng The Influencer bàn về những rủi ro tiềm ẩn khi sử dụng hình ảnh trẻ nhỏ để tạo ảnh hưởng, cùng với đó là một số gợi ý để bảo vệ kid-influencers khỏi mặt tối của ánh hào quang. 

Sự bùng nổ của “những em bé nổi tiếng”

Trên khắp các nền tảng mạng xã hội như Facebook, Instagram, TikTok hay Youtube, không khó để tìm thấy hàng loạt tài khoản có hàng trăm ngàn người theo dõi, hàng loạt video triệu view với nhân vật chính là các em bé. Hình ảnh trẻ em xuất hiện rộng rãi trong phổ nội dung liên quan đến gia đình, mukbang, vlog hay các cuộc thi và chương trình thực tế “nhí” cho thấy cộng đồng mạng chưa từng hết mê mẩn những influencer tí hon này. Một kid-influencer có thể được thừa hưởng danh tiếng từ người mẹ hay người bố nổi tiếng, hoặc “vụt lên thành sao” và được cộng đồng mạng nhớ mặt đặt tên sau một (hoặc một vài) video hài hước, đáng yêu. 

Đọc thêm: 

Gia đình Pam Yêu Ơi có điều gì đặc biệt mà khiến cộng đồng mạng "yêu" không lối thoát

#Toplist: Những em bé mukbang đáng yêu nhất "vũ trụ TikTok"

#WhosThatGirl: Phương Mỹ Chi - Từ Á Quân The Voice Kids cho đến nữ ca sĩ Gen Z triển vọng ở tuổi 20

Các tài khoản mạng xã hội “nhí” do cha mẹ quản lý hiện đang phổ biến hơn bao giờ hết, trong một số trường hợp còn thu về các hợp đồng tài trợ “béo bở” và thu nhập “khủng” từ quảng cáo. Nhà nhân chủng học Crystal Abidin gọi làn sóng này là “micro-micro celebrities” (những người nổi tiếng siêu nhỏ) - khi những đứa trẻ trở thành ngôi sao trực tuyến nhờ những bà mẹ nổi tiếng (mom-influencer) của chúng. Ví dụ trên địa hạt TikTok nước ngoài, ngôi sao nhí Wren Eleanor sở hữu tài khoản do mẹ quản lý với 17 triệu người theo dõi dù chỉ mới 3 tuổi. Bằng việc đăng tải những video ghi lại những hành động thường ngày của một cô bé 3 tuổi xinh xắn, Eleanor và mẹ đã “đốn tim” cả triệu fan hâm mộ và kéo về hàng loạt hợp đồng tài trợ quần áo, đồ chơi,...

Một số hình ảnh Wren Eleanor và mẹ trong các video TikTok

Có thể thấy rằng, đây là hướng làm nội dung cực kỳ triển vọng cho các influencer đã có gia đình và con cái. Nội dung về trẻ em, có trẻ em tham gia cũng thường nhận được phản hồi tích cực hơn từ cộng đồng mạng, do hiếm ai có thể khắt khe phán xét một đứa trẻ với những hành động ngây ngô, đáng yêu và “vô hại” đúng tuổi của mình. Xét trong mối quan hệ giữa gia đình kid-influencers và nhãn hàng, có vẻ như đôi bên đều có lợi. Tuy nhiên, sự thật là, bất cứ nơi nào đang diễn ra hành động sinh lời, nơi đó cũng có khả năng tiềm ẩn những rủi ro đạo đức. Và đôi khi, các bậc cha mẹ, nhãn hàng và người xem cũng không hoàn toàn nhận thức được điều này.

Kid-influencer cần được bảo vệ bởi những rủi ro nào?

Cộng đồng mạng “nhẹ tay” hơn với trẻ em không có nghĩa là kid-influencers an toàn khỏi mọi mối nguy đến từ hào quang nổi tiếng. Về cơ bản, kid-influencers khi làm việc có thể đối mặt với 3 kiểu rủi ro dưới đây.

Bóc lột sức lao động

Tuy nội dung có sự tham gia của kid-influencers thường liên quan tới các hoạt động giải trí và niềm vui, tuy nhiên, khi có sự tham gia của hợp đồng quảng cáo và nhãn hàng, thời gian “vui chơi” trên video của các kid-influencers chỉ là thành quả sau nhiều phút “làm việc vui chơi” để quay clip. Như vậy, không ai có thể đảm bảo rằng để có được những tiếng cười xuất hiện trên video, đứa trẻ trong clip đã phải “làm việc” bao nhiêu tiếng, chịu sự kiểm soát, tệ hơn là ép buộc của bao nhiêu người (bao gồm cả gia đình và đối tác quảng cáo),...?

Về mặt kỹ thuật, công việc của một kid-influencers toàn thời gian thường phải tuân theo các quy định giống như những ngôi sao nhí hoạt động nghệ thuật chuyên nghiệp. Tuy nhiên, thực tế cho thấy trong khi giới giải trí truyền thống được quản lý khá chặt chẽ, thì luật pháp chưa thực sự dành đủ sự quan tâm tới các kid-influencers, phần vì xu hướng này mới chỉ phát triển mạnh mẽ trong vài năm trở lại đây. 

Xâm phạm quyền riêng tư

Kid-influencers không thể đưa ra các quyết định độc lập, sáng suốt về việc sẽ phát sóng khía cạnh nào trong cuộc sống của mình cho toàn thế giới. Khi vlog gia đình trở thành loại content phổ biến, nhiều đứa trẻ đã phải “ra mắt” công chúng ngay từ vừa khi sinh ra thông qua những thước phim ghi lại quá trình sinh nở, nuôi con của người mẹ. 

Có rất ít đạo luật bảo vệ trẻ em khỏi việc bị xâm phạm quyền riêng tư và lợi dụng hình ảnh trực tuyến của chúng. Một vài nền tảng trực tuyến đã thể hiện sự quan tâm tới quyền riêng tư của trẻ em nhưng chưa đủ để giải quyết vấn đề. Youtube không cho phép người dùng dưới 13 tuổi tạo tài khoản riêng, nhưng không có nguyên tắc nào cấm cha mẹ giới thiệu con cái trong vlog. Nhiều ông bố, bà mẹ nổi tiếng lại vô tư đưa những hình ảnh “xấu hổ” của con mình lên mạng xã hội mà không lường trước phản ứng của đứa trẻ khi chúng lớn lên. Trong khi một người trưởng thành có thể lựa chọn xây dựng hình ảnh trực tuyến của mình từ đầu, thì những đứa trẻ được gán cho vai trò kid-influencers ngay từ khi lọt lòng không có quyền lựa chọn. 

Ảnh hưởng chất lượng cuộc sống

Dù nổi tiếng từ sớm mang đến nhiều cơ hội, nhưng kid-influencers vẫn chỉ là trẻ em và cần được đảm bảo chất lượng cuộc sống để trưởng thành một cách lành mạnh. Nguy cơ kid-influencers dành quá nhiều thời gian cho các doanh nghiệp truyền thông đến nỗi có rất ít không gian để khám phá thế giới và giao tiếp với bạn bè cùng tuổi luôn tồn tại. Liên tục phải sáng tạo nội dung có ảnh hưởng tiêu cực đến mức độ căng thẳng và ý thức về giá trị bản thân của nhiều content creator, và các kid-influencers không phải ngoại lệ. Nếu những influencer trưởng thành có thể đương đầu với vấn đề bằng vốn sống và khả năng tự nhận thức, tự tìm giải pháp, thì đối tượng kid-influencer có ít năng lực đối mặt với các vấn đề tâm lý và burn-out hơn. 

Bên cạnh đó, kid-influencer có thể gặp phải tình trạng bắt nạt trên mạng hoặc các hình thức quấy rối trực tuyến khác. Ở độ tuổi chưa hình thành được chính kiến và nhận thức đầy đủ về giá trị bản thân, ảnh hưởng của bình luận tiêu cực lên tâm lý của các kid-influencers có phần nặng nề hơn. Kể cả khi việc bạo lực mạng xảy ra khi đứa trẻ “chưa biết gì”, chỉ cần bình luận không bị xóa đi, chúng cũng hoàn toàn có khả năng tìm lại bài đăng và bị ảnh hưởng tinh thần vào nhiều năm sau đó.

Đọc thêm: #InfluencerTips: Đi bền với nghề sáng tạo nhờ chăm sóc sức khỏe tinh thần

Cha mẹ cần làm gì để bảo vệ những “ngôi sao nhí”?

Dù có được định hướng trước để trở thành một kid-influencer hay không, một khi đã “ra mắt” công chúng, các em bé sẽ phải đối diện với hàng loạt rủi ro từ nhiều phía. Là những người thân cận và tiếp xúc với những người nổi tiếng tí hon này nhiều nhất, trách nhiệm bảo vệ và tăng cường nhận thức cho trẻ dĩ nhiên thuộc về các bậc phụ huynh. 

Với một số gợi ý dưới đây, các bậc cha mẹ có con là kid-influencer có thể giúp con phát triển sự nghiệp nhí trong khi tận hưởng niềm vui tuổi thơ trong một không gian mạng an toàn, văn minh. Những gợi ý này cũng áp dụng cho các bậc phụ huynh có con cái thường xuyên tiếp xúc với mạng xã hội, bởi mọi đứa trẻ đều xứng đáng được bảo vệ khỏi mặt trái của con dao hai lưỡi này. 

• Nói chuyện với kid-influencer về cách chúng đang kiếm tiền và những rủi ro có thể gặp phải: Kid-influencer cần hiểu rõ chúng đang đóng góp sức lao động thế nào để được tặng quà, quần áo, đồ chơi miễn phí. Bên cạnh đó, khi theo đuổi công việc kid-influencer, trẻ cũng cần được biết về các quyền lợi và rủi ro chúng có thể gặp phải như trên, kèm theo hướng dẫn đối phó và sự định hướng, bảo vệ từ phía gia đình. 
• Làm rõ các vấn đề về hình ảnh cá nhân và quyền riêng tư: Ngoài việc chủ động bảo vệ quyền riêng tư cho trẻ, các bậc cha mẹ có con là kid-influencers cần dạy con về tầm quan trọng của sự riêng tư và cách từ chối khi bị khai thác hình ảnh, thông tin cá nhân. Ngoài ra, cha mẹ của kid-influencer cũng cần làm rõ với cộng đồng người hâm mộ về những hành động không khuyến khích thực hiện nếu gặp trẻ ngoài đời để bảo vệ an toàn cho đứa trẻ. 
• Kiểm soát bình luận trên các tài khoản mạng xã hội của trẻ. Điều này không có nghĩa là cha mẹ cần canh chừng 24/7 trong mọi bài đăng, nhưng bạn nên thường xuyên kiểm tra tài khoản đăng video của trẻ để đảm bảo rằng chúng không bị quấy rối hoặc bắt nạt. Đồng thời, cần chuẩn bị phương án xử lý kịp thời nếu trẻ vô tình nhìn thấy bình luận tiêu cực về mình trên mạng.
• Khuyến khích con bạn phê bình nội dung chúng xem trực tuyến: Hãy dạy chúng cách xác định tin giả và các dạng thông tin sai lệch khác. Điều này không những bảo vệ trẻ khỏi những nội dung tiêu cực, không lành mạnh trên mạng xã hội, mà còn góp phần định hướng tư duy làm nội dung sạch lâu dài cho chúng sau này. 
• Giúp con hiểu là “Cuộc sống thật sự nằm ngoài internet và mạng xã hội”. Điều quan trọng cuối cùng là kid- influencer vẫn là trẻ em. Chúng cần thời gian để vui chơi, học hỏi và trưởng thành mà không phải chịu áp lực phải thường xuyên được chú ý. Cha mẹ nên khuyến khích con cái có một cuộc sống cân bằng và tập trung vào việc học cũng như các hoạt động khác bên ngoài mạng xã hội, đồng thời chủ động tạo không gian an toàn cho chúng thực hiện những điều đó. 

Tạm kết

Trong nhiều thế kỷ, việc không ngừng vận động cho quyền trẻ em đã giúp chúng được công nhận với tư cách cá nhân bởi cả luật pháp và cộng đồng, xứng đáng được tôn trọng và hiểu biết như những người lớn đang bảo vệ chúng. Danh tiếng, độ phủ sóng rộng rãi và sự yêu mến của cộng đồng mạng có thể đưa một đứa trẻ tiến xa từ sớm, nhưng cũng tiềm ẩn những rủi ro có thể hủy hoải một đứa trẻ. Làm nên thành công của một kid-influencer không chỉ có người hâm mộ, mà cần có những ông bố, bà mẹ đặt quyền lợi và sự an toàn của con mình lên hàng đầu, cùng với các nhãn hàng nhân văn và hiểu rõ họ đang làm việc với không chỉ bố mẹ đứa trẻ.

Những điều influencer nên làm để tránh rủi ro khi hợp tác với các nhãn hàng

#Toplist: Back-to-school cùng những em bé nhà sao Việt lần đầu vào lớp 1

#Toplist: Tự hào ngày của mẹ với các single mom đình đám mạng xã hội