Trong các bài phỏng vấn của The Influencer, chúng tôi thường đặt một câu hỏi cho các influencer: Đâu là những khó khăn bạn gặp phải khi mới bắt đầu? Và trong hầu như mọi trường hợp, chúng tôi đều nhận được một câu trả lời quen thuộc, hoặc trực tiếp hoặc gián tiếp: “Mình phải tự quan sát, tự mày mò; mình không biết phải hành xử và giải quyết ra sao, bởi mình chưa bao giờ được đào tạo để trở thành một influencer". 

Khi influencer được coi là một nghề, những “người làm nghề" như họ buộc phải chuyên nghiệp hóa quy trình làm việc của mình. Đã qua rồi cái thời làm influencer đồng nghĩa với việc có nhiều followers trên MXH, chỉ cần trang điểm xinh đẹp, selfie cùng sản phẩm của nhãn hàng và… hết. Ngày nay, để tạo ra dấu ấn và đem lại giá trị trong ngành influencer marketing, các influencers cần tích lũy nhiều kiến thức, kỹ năng cả cứng lẫn mềm, từ cách phát triển kênh, xây dựng cộng đồng, chuyên nghiệp hóa quy trình làm việc với đối tác, đa dạng hóa nguồn thu nhập, cho đến việc xử lý khủng hoảng, đối diện với comment tiêu cực… Influencer, rõ ràng, không phải một nghề dễ dàng, và cũng không phải một kỹ năng mà ai ai cũng sẵn có trong huyết quản. 

“Nếu một tài khoản viral trên TikTok và ngay lập tức nhận được hàng triệu followers, điều đó có đồng nghĩa với việc bất kỳ ai cũng có thể thành công như thế khi copy cách làm của họ? Không hề.” 

Tuy nhiên, để có câu trả lời xác đáng hơn cho câu hỏi “Influencer-to-be có nên được đào tạo để trở thành influencer?", và nếu có, họ nên được đào tạo ở những khía cạnh nào, The Influencer đã cùng thảo luận với hai chuyên gia “người thật việc thật" đang hoạt động trong ngành: Anh Bùi Ngọc Hiển (Hiển Róm), CEO & Founder C Mazor (công ty quản lý của Orange, Mew Amazing và Tun Phạm), và chị somethingwithmia, influencer về personal growth (phát triển cá nhân). 

Khi rẽ ngang từ công việc văn phòng full-time sang influencer full-time, khó khăn đầu tiên của tôi là không xác định được ngách nội dung rõ ràng. Ban đầu, tôi làm rất bản năng, thích gì làm nấy. Tôi chọn hướng review đồ công nghệ phần nhiều vì sở thích cá nhân, nhưng dần dà tôi nhận ra đó không phải định hướng phát triển bền vững. Những nội dung này có thể (và đã từng) đưa tôi lên xu hướng, nhưng đó không phải điều tôi thực sự muốn chia sẻ, truyền đạt đến cộng đồng. 

Thời gian sau đó là quá trình tôi thử nghiệm liên tục. Tôi chia sẻ về việc nghỉ văn phòng, về phát triển bản thân…, và hiện tại là kỷ luật bản thân. Nhìn chung, tôi mất nhiều thời gian để tìm ra ngách nội dung mình yêu thích và muốn nói về, đồng thời cũng là ngách nội dung mà cộng đồng quan tâm. 

Với những bạn influencer “tay ngang" như tôi, lời khuyên của tôi là hãy xác định ngách nội dung rõ ràng ngay từ đầu. Đồng thời, hãy tập trung phát triển bản thân, học cách quản lý thời gian nếu bạn coi influencer là một công việc nghiêm túc, lâu dài. Sản xuất nội dung là công việc của bạn, chứ không còn là một sở thích đơn thuần, thích thì làm, không thích thì ngừng. Bạn hãy chuẩn bị tâm thế cho điều này. Tiếp theo, bạn cũng phải bổ sung những kiến thức về “phần cứng" như xây dựng nội dung trên MXH, thu hút followers, hiểu về nền tảng, chính sách, bản quyền, thuật toán… 

Đặc biệt, bạn nên có sự chuẩn bị về tâm lý và sức khỏe tinh thần khi quyết định bước ra trước đám đông và tuyên bố mình là người có tầm ảnh hưởng. Khi làm nghề influencer, bạn phải đối diện với một sự thật rằng sẽ luôn có người không thích, thậm chí là thù hằn bạn. Từ quan điểm và trải nghiệm cá nhân, tôi cho rằng influencer không nên phản ứng với những antifan ác ý, thiếu tinh thần xây dựng, mà hãy có phương pháp bảo vệ sức khỏe tinh thần của bản thân khi đối diện với sự tiêu cực từ antifan. 

Đó là lý do chính khiến tôi nhận lời làm mentor cho một số bạn influencer-to-be mong muốn phát triển ngách nội dung về giáo dục và personal growth. Tôi không dạy các bạn, mà dùng những trải nghiệm và bài học của mình để động viên các bạn phát triển bản thân, đối diện với những độc hại trên môi trường MXH, quản lý thời gian, lập kế hoạch và chăm sóc sức khỏe tinh thần.  

Khi quan sát những bạn influencer-to-be mà tôi có cơ hội đồng hành, tôi nhận ra hai điều. Thứ nhất, các bạn đi nhanh hơn tôi ngày trước. Tôi mất 1 tháng để có 10,000 followers đầu tiên - một tốc độ mà tôi cho rằng cũng tương đối đáng tự hào. Nhưng có những bạn chỉ mất chưa đến một tháng để đạt gần 20,000 followers bởi ngách nội dung của các bạn được xác định cụ thể. 

Thứ hai, các bạn có nhận thức đúng đắn hơn về nghề influencer. Trước đây, các bạn nghĩ rằng cứ tạo một tài khoản, làm content tuỳ hứng theo sở thích, đợi kênh nổi lên là mình sẽ nghiễm nhiên trở thành influencer. Tuy nhiên, tôi luôn nhấn mạnh rằng nếu làm vậy, các bạn chỉ có followers chứ không có fan và cũng không có cộng của riêng mình. Và nếu muốn phát triển sự nghiệp chuyên nghiệp, các bạn cần nhận thức đúng đắn và có chiến lược làm nội dung, hình ảnh chỉn chu ngay từ khi bắt đầu. 

Thông qua sự động viên của mình, tôi hy vọng tạo ra giá trị cho những bạn influencer-to-be, để từ đó mỗi người tạo ra giá trị cho cộng đồng của mình, như hiệu ứng cánh bướm vậy. Điều này khiến cho những giá trị chúng tôi tạo ra trong ngành influencer marketing lớn hơn, tích cực hơn nhiều, góp phần nâng cao số lượng cùng chất lượng những người có sức ảnh hưởng tích cực và sạch sẽ trên MXH tại Việt Nam. 

Hiện tại, C Mazor đi theo mô hình quản lý hai nhóm tài năng khác nhau. Nhóm thứ nhất là nghệ sĩ, tức những bạn sở hữu những năng lực và kỹ năng về âm nhạc, chẳng hạn như hát, nhảy, sáng tác, trình diễn. Nhóm thứ hai là KOL/ Influencer nói chung, tức những bạn có tài năng trong những lĩnh vực “ngách" mang tính chuyên môn như sáng tạo nội dung, giải trí, diễn xuất, MC… Khi tìm kiếm những bạn nghệ sĩ/ KOL cho C Mazor, tôi sẽ đánh giá dựa trên hai yếu tố. Thứ nhất, các bạn phải là người có năng lực. Thứ hai, các bạn phải có khao khát, đam mê để sống với công việc. 

Tại C Mazor, chúng tôi chưa dùng thuật ngữ “đào tạo" cho các bạn nghệ sĩ/ KOL trực thuộc công ty, mà dùng từ “phát triển". Các bạn không tìm đến C Mazor với một con số 0. Các bạn đã biết mình giỏi ở đâu, hay chỗ nào, đồng thời biết mình đang thiếu sót ở khía cạnh nào. Nhiệm vụ của C Mazor là đồng hành trên hành trình phát triển cá nhân của các bạn, cùng phát huy những điểm tốt và hoàn thiện hoặc giấu đi những điểm yếu. 

Với các bạn influencer, hay content creator nói chung, các bạn phải chọn cho mình một chuyên môn để phát triển theo một trong hai định hướng chính như sau. Một, bạn sẽ trở thành chuyên gia (expert) trong một lĩnh vực chuyên môn, chẳng hạn như mỹ phẩm, công nghệ, thể thao, tài chính, thời trang hay MC… Khi ấy, bạn phải đầu tư thời gian và công sức để học hỏi, đào sâu chuyên môn mình chọn; và đó là thứ duy nhất bạn cần tập trung làm. Công ty quản lý sẽ giúp bạn quản lý thời gian, hỗ trợ bạn trong tất cả các khâu còn lại như truyền thông, quảng cáo, định hướng, đầu tư… 

Hai, bạn sẽ trở thành gương mặt đại chúng về giải trí. Bạn sẽ là blogger chia sẻ quan điểm trên mọi mặt trận, bạn sẽ mang cái duyên, tài ăn nói và tiếng cười tới tất cả những nơi bạn xuất hiện, trong tất cả những nội dung bạn tạo ra. Với định hướng này, công ty sẽ cùng bạn đưa thương hiệu cá nhân đến gần hơn với công chúng, kết nối bạn với các chương trình để bạn “quảng cáo" nội dung của mình một cách bài bản, chuyên nghiệp với độ phủ cao. 

Khi content creator đã chọn được chuyên môn cho mình, công ty quản lý sẽ thiết kế một đường đi rõ ràng cho bạn. Chúng tôi sẽ ngồi với nhau để phân tích nhu cầu thị trường, và giúp content creator chọn được một thị trường có tiềm năng phát triển nhiều nhất, ít cạnh tranh, lại trùng khớp với thế mạnh sẵn có của bạn. Như vậy, bạn vừa tạo được dấu ấn riêng, mà đường đi cũng được rút ngắn lại, cơ hội chiến thắng nhiều hơn với chi phí đầu tư ít hơn. 

Lấy câu chuyện của Tun Phạm làm ví dụ. Khi trao đổi với tôi, Tun đã biết rõ mình muốn gì. Tun nói, Tun muốn trở thành MC. Xuất phát điểm của Tun là một người sáng tạo nội dung trên TikTok với nhiều video hài hước, vậy Tun nên đi con đường nào để hiện thực hóa mơ ước làm MC của mình? Tun cần những mối quan hệ để thử sức với vị trí MC trong những chương trình quy mô nhỏ như thảm đỏ, talkshow, hậu trường… Khi Tun được các nhãn hàng liên hệ booking, chúng tôi cũng thông qua đó mở lời với nhãn hàng rằng Tun có khả năng và mong muốn phát triển mảng MC, nên nếu có cơ hội phù hợp, nhãn hàng hãy cho Tun cơ hội thử sức. Song song với đó, công ty cũng cùng Tun phát triển những sản phẩm riêng. Bằng cách này, Tun có một sân chơi để tự do thể hiện khả năng dẫn dắt câu chuyện, truyền tải nội dung, kết nối với khách mời và khán giả. Đó là khi ý tưởng cho podcast “Đắp chăn nằm nghe Tun kể" được thai nghén và thành hình. 

Cuối cùng, tôi cho rằng điều cốt lõi nhất mà các bạn nghệ sĩ và influencer cần học là xây dựng hình ảnh cá nhân. Chúng ta có rất nhiều producer, nhưng tại sao chỉ có một Mew Amazing? Chúng ta có rất nhiều bạn có quan điểm sống và vốn sống sâu sắc, nhưng “Đắp chăn nằm nghe Tun kể" vẫn được công chúng đón nhận và giữ vị trí TOP 1 của nhiều BXH về podcast. “Vũ khí chiến thắng" của các bạn là một hình ảnh cá nhân đủ riêng biệt để tạo dấu ấn, đủ gần gũi với công chúng, đủ sạch sẽ để nhãn hàng muốn đồng hành. Đó là thứ mà bản thân mỗi nghệ sĩ, mỗi influencer và mỗi công ty quản lý cần tìm ra để phát triển, trau dồi. 

Ví dụ, Orange vốn được biết đến với những ca khúc Pop, R&B có giai điệu bắt tai. Sau đó, Orange phát hành “Khi em lớn", một ca khúc có màu sắc nhẹ nhàng, sâu lắng hơn rất nhiều. Khi ca khúc ra mắt, cả Orange và C Mazor đều nhận được nhiều câu hỏi từ khán giả, rằng liệu hướng đi mới có phải thế mạnh và là sự lựa chọn đúng đắn cho Orange hay không, khi Orange đã thành công với hướng đi cũ. Nói về những ca khúc trước đây, chúng tôi không đề cập đến chuyện hay - dở, chỉ là phần nội dung chưa thể hiện được nhiều về con người Orange, vì chúng không phải do bạn viết ra, không phải câu chuyện từ chính bạn. Vì vậy khi hợp tác cùng Orange, C Mazor đã, đang và sẽ tiếp tục cùng bạn thử nghiệm với những sản phẩm mang tính cá nhân, có dấu ấn riêng của bạn hơn. Chúng tôi vẫn luôn nỗ lực trên con đường tạo dựng thương hiệu cá nhân cho Orange. Tôi hy vọng Orange sẽ trở thành một nghệ sĩ gen Z có những câu chuyện đồng cảm với khán giả gen Z, mang đến những thông điệp có sức nặng, có chiều sâu, có giá trị, được khán giả công nhận và đón nhận.