Elizabeth Gilbert không chỉ được biết đến là tác giả của cuốn hồi ký bán chạy toàn cầu Eat, Pray, Love (Ăn, Cầu nguyện & Yêu), mà còn là một biểu tượng của hành trình chuyển hoá cá nhân và sáng tạo sống đầy cảm hứng. Từ một người phụ nữ đi qua khủng hoảng cá nhân đến nhà văn dẫn lối cho hàng triệu tâm hồn đang khao khát chữa lành và sống đúng với bản thân, hành trình của bà là minh chứng mạnh mẽ cho sức mạnh của sự tò mò, lòng can đảm và tình yêu thương.

Trong chuỗi series bài viết #WomenToWomen mà The Influencer thực hiện nhân ngày Phụ nữ Quốc tế, mời bạn cùng khám phá hành trình đặc biệt của nữ tác giả đặc biệt này, và biết đâu, bạn sẽ có thêm cảm hứng, lòng can đảm để bước đi trên chính hành trình của mình. 

Khởi nguồn sáng tác và nguồn cảm hứng

Elizabeth Gilbert (sinh năm 1969) lớn lên trong một gia đình không có TV hay máy thu âm, nên từ nhỏ bà đã đắm mình trong sách vở. Bà cùng chị gái thường tự viết truyện và diễn kịch để giải trí, nuôi dưỡng trí tưởng tượng và niềm say mê sáng tác. Khi vào đại học, Gilbert tránh các khóa viết văn chính quy; bà tin rằng “tìm kiếm tiếng nói của mình” không nằm trong lớp học đông người mà nằm ở việc dấn thân vào cuộc sống thực​. 

Sau khi tốt nghiệp Đại học New York, bà chọn tự rèn luyện bằng cách đi làm và du lịch thay vì học cao học, noi gương Ernest Hemingway – người từng làm báo và phiêu du để kiếm chất liệu viết văn​. Gilbert từng làm nhiều nghề (phục vụ, nấu bếp trên tàu, bartender) chỉ để “dành dụm trải nghiệm cho sáng tác”​, bởi bà tin rằng chất liệu văn chương nằm trong cuộc sống muôn màu chứ không phải phòng hội thảo. 

Với bà, sáng tạo bắt đầu từ sự tò mò chứ không nhất thiết là đam mê mãnh liệt. Bà cho rằng cảm hứng đến từ những manh mối nhỏ bé trong đời sống, và khi ta tò mò một cách chân thành, sáng tạo sẽ tự dẫn lối. Theo Gilbert, khái niệm “theo đuổi đam mê” đôi khi quá áp lực, trong khi sự tò mò thì nhẹ nhàng hơn, giàu tính gợi mở và luôn mang đến những “manh mối nhỏ bé” để người viết khám phá. Bà khuyên các nhà văn hãy khiêm nhường lắng nghe những manh mối ấy thay vì ép mình phải có đam mê lớn lao ngay lập tức. Thực tế, Gilbert nói không cuốn sách nào của bà có thể ra đời nếu thiếu sự dấn thân vào “thế giới của người khác” – lắng nghe họ mơ ước, đấu tranh và khao khát​. Chính việc tương tác sôi nổi với cộng đồng (đặc biệt là phụ nữ) đã giúp bà thấu hiểu những trăn trở về sáng tạo, nỗi sợ hãi và khát khao được phép sống đúng với bản thân, từ đó làm giàu thêm chất liệu cho tác phẩm

Những giai đoạn chuyển hoá cá nhân sâu sắc

Cuộc đời Elizabeth Gilbert trải qua nhiều bước ngoặt lớn, và mỗi chặng đường đều in dấu trong trang viết của bà. Giai đoạn đầu, sau khi rời ghế nhà trường, Gilbert dấn thân vào đời sống tự lập: làm việc quán bar ở New York, nấu ăn trên tàu, đi khắp nơi và yêu đương cuồng nhiệt. Bà kết hôn lần đầu năm 1994 với Michael Cooper (người bà gặp khi làm tại quán Coyote Ugly)​, nhưng cuộc hôn nhân tan vỡ năm 2002. 

Cuộc ly hôn đầu tiên đã đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong cuộc đời Gilbert. Bà rơi vào khủng hoảng nội tâm, cảm thấy mất phương hướng và mất kết nối với chính mình. Chính lúc ấy, Gilbert quyết định tạm rời bỏ cuộc sống hiện tại để bắt đầu hành trình đi qua ba quốc gia: Ý – nơi bà học cách tận hưởng cuộc sống trần thế; Ấn Độ – nơi bà tìm về sự tĩnh lặng và thiền định; Indonesia – nơi bà tìm thấy tình yêu đích thực với José Nunes. Từ hành trình ấy, Eat, Pray, Love (Ăn, Cầu nguyện, Yêu) ra đời, trở thành biểu tượng toàn cầu cho khát vọng tự do nội tâm và chữa lành.

Sau khi kết hôn với Nunes và sống cuộc sống ổn định hơn, Gilbert tiếp tục viết sách và kinh doanh. Tuy nhiên, bà dần nhận ra bản thân có một “nghiện cảm xúc lãng mạn” – một vòng lặp của việc tìm kiếm tình yêu mới mẻ thay vì đào sâu vào sự ổn định của hôn nhân dài lâu. Điều đó khiến bà tiếp tục chất vấn chính mình về ý nghĩa thực sự của tình yêu và sự ràng buộc.

Biến cố lớn nhất trong giai đoạn tiếp theo là khi Rayya Elias – người bạn thân thiết – được chẩn đoán ung thư giai đoạn cuối. Đối diện với cái chết, Gilbert không còn chối bỏ sự thật rằng mình đang yêu Rayya. Gilbert kể rằng khi Rayya được chẩn đoán ung thư tụy giai đoạn cuối, “cái chết – hay viễn cảnh cái chết – đã quét sạch mọi thứ không thật, buộc tôi đối diện sự thật: tôi không chỉ yêu Rayya như một người bạn, mà tôi đang yêu Rayya”. Nhận ra không còn nhiều thời gian để chối bỏ tình cảm ấy, Gilbert dũng cảm công khai sống thật với chính mình​. Gilbert dừng viết, dành trọn thời gian chăm sóc Rayya và cùng nhau sống trọn từng khoảnh khắc. Tháng 6/2017, hai người tổ chức một lễ kết đôi thân mật trước gia đình bè bạn, dù không đăng ký kết hôn hợp pháp. Nhưng đến ngày 4/1/2018, Rayya Elias qua đời trong vòng tay Gilbert​, khép lại một chuyện tình ngắn ngủi mà sâu sắc, đánh dấu một mất mát to lớn trong hành trình đời bà.

Sau cái chết của Rayya, Gilbert từng chia sẻ: “Tôi phải để nỗi đau đi qua, rồi tôi mới có thể viết lại”. Năm 2019, Gilbert cho ra mắt tiểu thuyết City of Girls – tác phẩm đầu tiên bà viết sau biến cố đau thương. Gilbert thừa nhận đây là cuốn sách “tươi vui, hài hước nhất mà tôi từng viết ra từ trong nỗi đau buồn tăm tối”. Có thể thấy, chặng đường vượt qua mất mát đã chuyển hóa thành sức sáng tạo mới, giúp Gilbert tìm lại tiếng cười và niềm hứng khởi trong trang viết. Sau City of Girls, Gilbert bước sang độ tuổi 50 với một tâm thế khác: không còn chạy theo tình yêu lãng mạn mù quáng, mà tập trung vào tình yêu thương bản thân và kết nối cộng đồng độc giả. Những trải nghiệm thăng trầm – từ một cô gái hoang mang sau ly hôn, người phụ nữ tìm thấy tình yêu ở phương xa, đến người đàn bà dám sống thật với giới tính và trải qua mất mát – tất cả đã hun đúc nên một Elizabeth Gilbert sâu sắc, giàu yêu thương và thấu hiểu chính mình hơn ở hiện tại.

Hành trình học về hạnh phúc và tình yêu 

Những trải nghiệm sâu sắc trong đời đã mang đến cho Elizabeth Gilbert những bài học không chỉ được viết trong sách mà còn thấm đẫm trong cách bà sống mỗi ngày. Những bài học ấy không phải là những chân lý lớn lao, mà là những điều giản dị – nhưng đủ sức lay động trái tim bất kỳ ai đang đi tìm sự trọn vẹn trong đời mình.

Từ hành trình Eat, Pray, Love, bà học được rằng hạnh phúc không nằm ở việc trở thành ai đó theo chuẩn mực xã hội, mà ở việc dũng cảm quay về bên trong, lắng nghe mình thật sự muốn gì, cần gì. Ba vùng đất mà bà đặt chân đến – Ý, Ấn Độ, Indonesia – không chỉ là những địa điểm trên bản đồ, mà là những điểm chạm trong hành trình tâm hồn. Đó là khi ta học cách thưởng thức cuộc sống, tìm lại sự tĩnh lặng, và mở lòng đón nhận tình yêu một cách cân bằng.

Khi viết Committed, Gilbert không chỉ đang tìm hiểu về hôn nhân, mà còn đang cố gắng hòa giải với chính nỗi sợ của mình – nỗi sợ ràng buộc, mất tự do, và cả ký ức đổ vỡ. Bà không đưa ra định nghĩa đúng - sai về hôn nhân, mà chỉ lắng nghe thật kỹ để hiểu rằng mỗi mối quan hệ là một hành trình đòi hỏi sự kiên nhẫn, thấu hiểu và chấp nhận lẫn nhau. Và cũng như mọi hành trình, hôn nhân không hứa hẹn kết thúc có hậu, nhưng nó có thể trở thành nơi để hai con người cùng lớn lên.

Với Big Magic, Gilbert lại trở về với điều tinh tuý nhất trong cuộc đời mình: sống sáng tạo. Nhưng sáng tạo mà bà nói đến không phải là điều to tát. Đó là sự dũng cảm bắt đầu, là lòng kiên trì khi chưa thấy kết quả, là sự cho phép bản thân được làm điều mình yêu chỉ vì mình yêu nó. Gilbert nhẹ nhàng mà kiên quyết: sự hoàn hảo giết chết sáng tạo, còn sự tử tế với chính mình thì nuôi dưỡng nó.

Câu chuyện tình với Rayya Elias là một bước ngoặt không chỉ trong đời sống cá nhân, mà cả trong thế giới tinh thần của bà. Khi đứng trước sự mong manh của cái chết, bà nhận ra không còn thời gian để sống nửa vời. Tình yêu với Rayya – dù ngắn ngủi – lại là một trong những điều khiến bà sống thật trọn vẹn và sâu sắc. Bà học được rằng, đôi khi điều đúng đắn nhất ta có thể làm là lắng nghe trái tim mình, dù cho nó có dẫn đến một con đường không ai hiểu được.

Và sau tất cả, Gilbert tìm thấy một tình yêu mà có lẽ chúng ta ai cũng cần học – tình yêu với chính bản thân mình. Không phải kiểu yêu qua loa hay cổ vũ bản thân một cách hời hợt, mà là yêu thương sâu sắc, dịu dàng, tử tế. Bà thực hành điều đó mỗi ngày qua những lá thư yêu thương gửi cho chính mình – như cách nhắc nhở rằng: mình xứng đáng được yêu, được ôm ấp, được tha thứ, ngay cả trong những phiên bản dễ bị tổn thương nhất.

Các tác phẩm và từng chặng đường sáng tạo

• Pilgrims, Stern Men, The Last American Man: là những tác phẩm đầu tiên phản ánh đời sống thực tế và tính cách hoang dã, dấn thân của một nhà văn trẻ. Trong đó, The Last American Man không chỉ là tiểu sử của một cá nhân đặc biệt mà còn đặt ra những câu hỏi lớn về bản chất con người, mối quan hệ với thiên nhiên và tự do cá nhân.
• Eat, Pray, Love (2006): là cú chuyển mình mạnh mẽ, nơi Gilbert viết lại chính hành trình chữa lành và tìm lại ý nghĩa cuộc sống sau đổ vỡ. Tác phẩm bán hơn 12 triệu bản, được chuyển thể thành phim và trở thành nguồn cảm hứng cho hàng triệu phụ nữ khắp thế giới.
• Committed (2010): tiếp tục hành trình nội tâm, Gilbert đối diện với nỗi sợ cam kết và tái định nghĩa lại hôn nhân theo cách chân thực và sâu sắc hơn.
• The Signature of All Things (2013): đánh dấu bước chuyển mình sang thể loại tiểu thuyết lịch sử với nhân vật nữ botanist – một hình mẫu phụ nữ độc lập, trí tuệ, gắn bó với thiên nhiên và khao khát khám phá tri thức.
• Big Magic (2015): là cẩm nang về sáng tạo sống và vượt qua nỗi sợ. Tác phẩm này đã trở thành “kinh thánh” của nhiều người làm nghề sáng tạo, nhấn mạnh tầm quan trọng của sự tò mò, tự do nội tại và tinh thần cộng tác với cảm hứng.
• City of Girls (2019): ra đời sau mất mát lớn, nhưng lại tràn đầy năng lượng sống. Tác phẩm là bản giao hưởng rực rỡ của nữ tính, tình dục tự chủ, tự do sống và niềm vui sau đau thương. Gilbert muốn nhắn gửi: ngay cả sau nỗi đau sâu sắc nhất, chúng ta vẫn có thể tìm thấy ánh sáng và niềm vui sống.

Dự án hiện tại: Letters From Love – Viết từ Tình yêu Vô điều kiện

Trong những năm gần đây, Elizabeth Gilbert tập trung vào các dự án mang tính kết nối cộng đồng và trị liệu tinh thần, nổi bật nhất là bản tin “Letters From Love”. Đây là một newsletter (bản tin email) trên nền tảng Substack mà Gilbert khởi xướng từ năm 2022, hiện thu hút hơn 150.000 thành viên tham gia. Letters From Love được Gilbert mô tả như một “không gian học tập và thực hành tinh thần”, nơi mọi người cùng nhau khám phá “giá trị và sự quý báu vốn có của bản thân” và học cách viết thư cho chính mình từ tình yêu thương vô điều kiện. 

Trong bản tin, Gilbert thường xuyên chia sẻ những lá thư từ tình yêu mà chính bà viết cho mình, đồng thời mời gọi độc giả cùng thực hành và tình nguyện chia sẻ lá thư của họ. Thỉnh thoảng, bà mời cả bạn bè hoặc những người thú vị mà bà gặp làm khách mời viết thư yêu thương cho bản thân họ để đăng trên bản tin, như một cách truyền cảm hứng cho cộng đồng. Gilbert nhấn mạnh rằng hoạt động này không đòi hỏi bạn phải là nhà văn hay người “có năng khiếu” gì cả – “Đây là công việc của trái tim, dành cho tất cả mọi người”. Thông qua Letters From Love, Gilbert muốn lan tỏa thông điệp về lòng tự trắc ẩn (self-compassion) và sức mạnh của việc đối xử dịu dàng với chính mình, một triết lý mà chính bà đã ngộ ra sau nhiều biến cố cuộc đời.

Hiện tại, ngoài việc duy trì Letters From Love, Gilbert dành thời gian diễn thuyết, tham gia podcast và mạng xã hội để chia sẻ về sáng tạo, lòng dũng cảm và tình yêu thương. Sau hơn hai thập kỷ cầm bút, Elizabeth Gilbert vẫn miệt mài trên hành trình của mình – một hành trình không ngừng tò mò phát triển, từ việc kể câu chuyện của chính mình đến việc giúp người khác chữa lành và tìm thấy cảm hứng. Những dự án mới mẻ như Letters From Love minh chứng rằng với Gilbert, tình yêu – dù là tình yêu đôi lứa, tình bạn hay tình yêu bản thân – vẫn luôn là nguồn động lực và cảm hứng lớn nhất trong sáng tác cũng như cuộc sống của bà