“Chiếc áo khoác này là len nguyên chất. Nó nhẹ hơn và mỏng hơn những chiếc áo len thông thường, nhưng vẫn rất ấm áp". Cô gái trên màn hình vừa khoác trên mình chiếc áo khoác len cashmere hồng, vừa giới thiệu sản phẩm trong buổi livestream bán hàng của mình. 

Đó là Zhang Dayi, một người nổi tiếng trên mạng ở Trung Quốc, với nụ cười ngọt ngào và cặp kính không gọng đáng yêu. Video livestream này của cô đã có gần 10 triệu lượt xem trong vòng 2 tháng. Đây là cách làm phổ biến của các influencer thời trang tại Trung Quốc. Giới thiệu và bán sản phẩm trên livestream đã trở thành một xu hướng mới. Trong vòng 1 tiếng, Zhang giới thiệu hơn 10 chiếc áo khoác và áo len. Cô vừa là một “hướng dẫn viên mua sắm", người mẫu và cũng là người chăm sóc khách hàng khi cùng lúc vừa tư vấn phong cách thời trang, vừa trả lời các câu hỏi về thiết kế, chất lượng và giá cả sản phẩm.

Sinh năm 1988, Zhang bắt đầu nổi tiếng với tư cách người mẫu tạp chí thời trang vào năm 2009. Năm 2014, cô thiết lập cửa hàng Taobao của riêng mình cùng với một vài người bạn. Được quản lý khéo léo, tài khoản Weibo của cô tăng mạnh từ 250.000 đến 4 triệu người theo dõi chỉ trong vòng 1 năm rưỡi. Sự nổi tiếng này góp phần đẩy cửa hàng Taobao của cô vào top 10 cửa hàng thời trang phụ nữ có doanh số cao nhất Taobao vào năm 2016. 

Zhang là một trong rất nhiều những “ngôi sao tự nổi" trên mạng xã hội (MXH) tại Trung Quốc. Nhóm những “ngôi sao tự nổi” này có một thuật ngữ riêng là “Wanghong", và đang dần tạo ra nhiều thay đổi cho bộ mặt kinh tế Trung Quốc. 

Wanghong là những ai?

Yuan Guobao, tác giả cuốn “The Wanghong Econony" (Nền kinh tế Wanghong), đã viết: “Không ai là không thể trở nên nổi bật và những người bình thường cũng có thể trở thành người nổi tiếng". 

“Wanghong" (tiếng anh là “Internet fame") là thuật ngữ chỉ những người bình thường (không có năng khiếu đặc biệt) nhưng biết cách thu hút sự chú ý của nhiều người dùng Internet, tạo dựng được cộng đồng riêng, sau đó kiếm tiền từ thương mại điện tử và quảng cáo trực tuyến. 

Sau này, Wanghong cũng được sử dụng như một tính từ để chỉ những thực thể (không phải con người) thu hút được sự chú ý rộng rãi của cộng đồng mạng. Ví dụ, nhà hàng Wanghong, mỹ phẩm wanghong, thú cưng Wanghong...

Dù mang nét nghĩa nào, thuật ngữ Wanghong bao hàm 3 yếu tố cốt lõi:

• Truyền thông trên nền tảng số
• Sở hữu một cộng đồng người hâm mộ (fan base)
• Tạo dựng được danh tiếng và sự nổi tiếng

Zeng Ming, Giám đốc Chiến lược của Alibaba cho biết trong một bài báo đăng trên WeChat: “Vào nửa cuối năm 2014, số lượng người tự nổi tiếng trên Internet - Wanghong - tăng mạnh và thực sự bùng nổ vào năm 2016”.

Kể từ tháng 11/2015, lượng tìm kiếm từ khoá “Wanghong" tăng mạnh (Theo China Tech Insights) 

Wanghong nhiều nhất ở lĩnh vực nào?

Wanghong xuất hiện ở đa dạng các lĩnh vực, nhưng nổi bật nhất là ở mảng thời trang cho phụ nữ. Những cửa hàng Taobao được xây dựng bởi wanghong đã và đang trở thành một thế lực đáng gờm trong ngành kinh doanh bán lẻ trực tuyến tại Trung Quốc. 

Tỷ lệ các cửa hàng trên Taobao được quản lý bởi các wanghong

Những người bán hàng này thường bắt đầu xây dựng cộng đồng của mình tại Weibo, nền tảng mạng xã hội dẫn đầu tại Trung Quốc, sao đó kéo fan của mình về cửa hàng Taobao. Họ thường xuyên đăng tải nội dung trên tài khoản của mình, từ những xu hướng thời trang hàng ngày, hướng dẫn cách phối đồ cùng nhiều kiến thức thời trang phổ biến khác. 

Ngoài lĩnh vực thời trang nữ, cũng có một tượng không nhỏ Wanghong ở các mảng thị trường khác như thời trang nam, mẹ và bé, phụ kiện, đồ dưỡng da, ẩm thực...

Wanghong kiếm tiền bằng cách nào?

Trên thực tế, Wanghong có khả năng kiếm được bộn tiền từ cộng đồng người hâm mộ khổng lồ của mình. Trong đó, 2 mô hình thu lợi nhuận chính là bán lẻ và quảng cáo trực tuyến

1. Bán lẻ trực tuyến

Trong mô hình kinh doanh bán lẻ trực tuyến, Wanghong tận dụng tầm ảnh hưởng trên MXH để bán các sản phẩm mang thương hiệu của chính họ. Họ thường bán hàng thông qua các nền tảng bán lẻ trực tuyến tại Trung Quốc, ví dụ như Taobao. Chính những người nổi tiếng này sẽ trực tiếp làm người mẫu cho sản phẩm, đăng ảnh hoặc video về chính họ, mặc quần áo hoặc phụ kiện họ bán, cùng lúc đưa ra các mẹo trang điểm đặc biệt. Thời trang và phong cách sống của Wanghong được những người theo dõi họ ưa chuộng. Họ nghĩ rằng họ có thể trông giống Wanghong nếu như mặc những sản phẩm tương tự, trang điểm theo phong cách mà Wanghong đã giới thiệu. Có thể nói, tập người hâm mộ này là những khách hàng trung thành nhất của Wanghong. 



Mô hình kiếm tiền này sinh lời trong hầu hết các trường hợp. Ví dụ, Zhang Dayi, cô gái được giới thiệu ở đầu bài, kiếm được khoảng 300 triệu nhân dân tệ (46 triệu USD mỗi năm). Trong khi đó, Phạm Băng Băng - nữ diễn viên hàng đầu Trung Quốc, cũng chỉ kiếm được 21 triệu USD vào năm 2017. Năm 2015, doanh số bán hàng Ngày Độc Thân của Alibaba đạt kỷ lục 14,3 tỷ USD, trong đó phần lớn đến từ nền tảng bán lẻ trực tuyến Taobao. 5 trong số 10 cửa hàng hoạt động tốt nhất Taobao năm đó thuộc quyền sở hữu của Wanghong. 

2. Quảng cáo trên MXH

Với tầm ảnh hưởng lớn trên MXH, Wanghong có thể sử dụng những nội dung hấp dẫn để thu hút sự chú ý của cư dân mạng và thay đổi hành vi mua sắm của khách hàng. Những người nổi tiếng trên Internet này đang dần phá vỡ thế độc quyền của các phương tiện truyền thông truyền thống, họ có sẵn hàng triệu người theo dõi, những người yêu thích và tin tưởng thông tin từ họ. 

Đó là lý do nhiều thương hiệu trả tiền cho các Wanghong để quảng cáo cho sản phẩm của họ. Ví dụ, vào năm 2016, việc gắn một video quảng cáo trên trang mạng của Papi Jiang (một Wanghong với 8 triệu người theo dõi) có giá 22 triệu nhân dân tệ (tương đương khoảng 3,5 triệu USD). 

Rất nhiều Wanghong đang kiếm tiền theo cách này. Họ hợp tác với các thương hiệu thời trang và mỹ phẩm, đăng ảnh chính mình đang mặc những bộ trang phục của thương hiệu đó, cùng thông tin chi tiết về việc mua hàng. Do có tập người hâm hộ trung thành và mong muốn được mặc đồ, trang điểm tương tự Wanghong, tỷ lệ chuyển đổi là không nhỏ. 

Wanghong đang tác động đến nền kinh tế Trung Quốc như thế nào?

Theo công ty dữ liệu Trung Quốc CBN Data, "ngành công nghiệp Wanghong" hiện trị giá 58 tỷ NDT (tương đương 8,68 tỷ USD) trong năm 2016, lớn hơn toàn bộ doanh thu phòng vé tại Trung Quốc (46 tỷ nhân dân tệ vào năm 2016).

“10 năm trước, thật khó có thể tưởng tượng rằng một người phụ nữ trẻ chỉ bằng việc sử dụng nền tảng kỹ thuật số để có thể lôi kéo được đám đông và tạo ra doanh thu ngang ngửa những doanh nghiệp lớn” - theo Tao Dong, quản lý và nhà kinh tế trưởng tại viện Credit Suisse ở châu Á.

Zeng Ming - Giám đốc Chiến lược của Alibaba, cũng cho rằng sự bùng nổ của các Wanghong tạo ra nhiều sự thay đổi cơ bản trong thế giới bán lẻ. Các thương hiệu quần áo truyền thông thông thường chỉ có 4-6 đợi ra mắt sản phẩm mỗi năm, Wanghong có thể giới thiệu sản phẩm mới hàng tháng. “Phản ứng nhanh nhạy của mạng xã hội, nền tảng bán lẻ trực tuyến hiệu quả và chuỗi cung ứng nhanh chóng của các thương hiệu tạo dựng bởi Wanghong đã góp phần tạo nên tốc độ tăng trưởng đáng kinh ngạc cho thương mại điện tử”. 

Nhận thấy tiềm năng này, các “ông lớn" cũng chú trọng đầu tư cho các thương hiệu tạo dựng bởi Wanghong. Alibaba đã quyết định đầu tư hơn 300 triệu nhân dân tệ vào công ty do Zhang Dayi thành lập. Taobao cũng có ra mắt cuộc thi trực tuyến cho thế hệ “siêu sao thương mại điện tử" mang tên Miss Tao. Đồng thời, trang web này cũng tạo kênh livestream cho các ứng viên, xếp hạng dựa trên sự nổi tiếng và doanh số của họ.