Thời gian qua, cặp bài trùng Netflix và Hàn Quốc tiếp tục chứng tỏ độ mát tay khi ngay trong tháng đầu năm 2022 đã cho ra mắt một sản phẩm chào sân thành công vang dội - All of Us are Dead. Phim nhanh chóng lọt vào Top 10 của Netflix tại 91 quốc gia khác nhau, trong đó đạt vị trí số 1 ở gần 50 quốc gia bao gồm cả Việt Nam. Theo Variety, All of Us are Dead đã xuất sắc ghi tên mình vào danh sách những series phim nói tiếng nước ngoài phổ biến nhất trong lịch sử Netflix. Bộ phim zombie học đường này thu hút tổng cộng 361 triệu giờ xem trong 28 ngày đầu tiên, chỉ xếp sau thành tích của Squid Game và bốn mùa Money Heist. 

Có thể nói, zombie không phải là một đề tài mới sau những thành công của The Walking Dead hay Kingdom. Nhưng sinh vật ghê rợn này sở hữu “ma lực” gì khiến khán giả toàn cầu bị thu hút đến vậy? Trong bài viết này, hãy cùng The Influencer lý giải qua góc nhìn tâm lý để xem điều gì đã làm nên sức hút của dòng phim zombie.

Căng thẳng, đáng sợ nhưng hấp dẫn và giải tỏa

Giáo sư Lauri Nummenmaa, Trung tâm Turku PET đã phân loại hai kiểu sợ hãi mà người xem trải qua khi thưởng thức phim dòng phim kinh dị nói chung và phim zombie nói riêng, đó là "nỗi lo lắng khi thế lực siêu nhiên xuất hiện" và "phản ứng bản năng khi gặp khoảnh khắc hù dọa bất ngờ (jumpscare)". Và sau một cú sốc đột ngột, hoạt động xử lý cảm xúc ở não sẽ trở nên nhạy cảm hơn để đánh giá các mối đe dọa và cho phép cơ thể phản ứng nhanh. 

Những bộ phim zombie đã lợi dụng yếu tố tâm lý này để nâng cao sự phấn khích của người xem. Khi theo dõi một cuộc rượt đuổi kinh hoàng giữa con người và zombie, một mặt chúng ta cảm nhận được mối đe dọa và sự căng thẳng qua những hình ảnh máu me, ghê rợn và bạo lực; mặt khác, chúng ta biết rõ zombie không tồn tại và chúng ta không thực sự gặp nguy. Bên cạnh đó, khi xem những chi tiết rùng rợn, não bộ con người sẽ tiết ra cortisol và adrenaline khắp cơ thể. Hai chất này có nhiệm vụ tăng cảm giác hưng phấn và giải tỏa căng thẳng. 

Ngoài ra, bản năng thường thấy của con người là né tránh cảm giác sợ hãi hoặc lo lắng. Điều đó đồng nghĩa với việc chúng ta không dành nhiều thời gian để thực hành đối phó với những cảm xúc tiêu này và học cách vượt qua chúng. Vì vậy, quá trình xem phim chính là cơ hội để chúng ta giải phóng cảm xúc bị dồn nén trong một môi trường có kiểm soát. Qua đó, chúng ta học được cách điều chỉnh phản ứng của mình đối với những cảm xúc thù địch theo một cách tương tự như các kỹ thuật được dạy trong liệu pháp nhận thức – hành vi.

Khơi dậy bản năng sinh tồn

Phim zombie đặt chúng ta vào tình huống giả định phải đối diện với sự hiểm nguy và cái chết, qua đó kích hoạt bản năng sinh tồn của mỗi người. Các bộ phim xác sống sẽ lột tả những nỗi sợ bản năng trần trụi nhất của con người về sự tuyệt chủng, không toàn thây, bị cô lập khỏi bầy đàn, sự trỗi dậy của bản ngã… Vì thế mà chúng ta bị cuốn vào bộ phim, nhập vai trong câu chuyện, tự đặt ra câu hỏi liệu bản thân sẽ xử lý thế nào trong tình huống tương tự, chúng ta sẵn sàng bất chấp tới đâu để đổi lấy việc bảo toàn sinh mệnh?

Hơn nữa, mặc dù được phóng đại và cường đại hóa phần nào để phù hợp với việc làm phim giải trí, nhưng nhiều đặc điểm của một thế giới bị nhiễm zombie lại rất tương đồng với thế giới trong thời kỳ đại dịch hiện nay. Trong một bài báo mới được xuất bản trên tạp chí Personality and Individual Differences, Scrivner và những người đồng tác giả đã đưa ra báo cáo rằng việc tiếp xúc với những câu chuyện hư cấu đáng sợ cho phép khán giả thực hành các phương án đối phó hiệu quả có thể có lợi trong các tình huống thực tế. Những người hâm mộ dòng phim zombie rộng hơn là phim về chủ đề kinh dị, sinh tồn không chỉ chuẩn bị tốt hơn cho đại dịch Covid 19 mà họ còn thể hiện khả năng phục hồi tâm lý tốt hơn. 

Trung tâm Phòng ngừa và Kiểm soát bệnh dịch Hoa Kỳ (CDC) cũng tận dụng khía cạnh hấp dẫn này của concept zombie để thu hút sự chú ý của người dân. CDC đã tạo ra một chiến dịch có tên là Zombie Preparedness (Chuẩn bị cho đại dịch zombie) nhằm nâng cao nhận thức và hiểu biết về các tình huống thảm họa khẩn cấp tương tư đại dịch Zombie nhưng thực tế hơn như bão, lũ lụt, động đất, khủng bố sinh học và dịch bệnh. 

Trao niềm tin về hy vọng và gắn kết 

Khi đối diện với tình cảnh éo le, hiểm nguy mặt xấu của con người rất dễ bộc phát. Tuy nhiên, chính thời khắc đó cho phép ta thấy những tia hy vọng nhỏ nhoi, sự ấm áp của tình người quý giá hơn bao giờ hết. Cuộc đối đầu với zombie đầy khốc liệt và căng thẳng khiến cho người ta xích lại gần nhau hơn, cùng nhau chiến đấu, cùng nhau gánh vác và thậm chí sẵn sàng hy sinh vì nhau. 

Những phân cảnh đắt giá và xúc động như vậy khiến chúng ta dễ dàng đồng cảm với nhân vật hơn, tuy chúng ta không thực sự đi qua tình huống như vậy nhưng những xúc cảm buồn, vui, đau đớn có được là rất thật. Tuy nhiên bi kịch trong phim không khiến chúng ta bi lụy rồi sụp đổ. Trái lại, mọi người sẽ thấy mạnh mẽ hơn, chúng ta “sử dụng” bộ phim như một cơ hội để đánh giá lại bản thân, qua đó tự thay đổi mình để trở thành người tốt hơn, quan tâm nhiều hơn tới mọi người xung quanh và xây dựng những mối quan hệ tích cực.

Sau tất cả, phim zombie không chỉ là câu chuyện về sự nổi dậy của những xác sống khát máu mà hơn hết thông qua một bối cảnh thảm họa để ta thấy rõ hơn về những chuyện rất đời, rất người nổi bật lên.