Trong cuốn sách “Người đàn ông tên Ove", tôi nhớ mãi đoạn trích dưới đây:

"Yêu một người cũng giống như dọn tới một ngôi nhà. Lúc đầu ta phải lòng nó vì sự mới mẻ. Mỗi buổi sáng ta ngỡ ngàng tự hỏi liệt tất cả có thuộc về mình hay không như thể sợ ai đó sẽ đột nhiên xông vào nhà và bảo rằng đã có một sai sót nghiêm trọng và lẽ ra ta không được ở một nơi tuyệt vời như thế này.

Thế rồi năm tháng trôi qua, tường nhà bắt đầu xuống màu, lớp gỗ rạn nứt dần và ta bắt đầu cảm thấy yêu ngôi nhà này bởi những khiếm khuyết của nó hơn là vì những điểm hoàn hảo. Ta thuộc tất cả mọi ngóc ngách xó xỉnh trong nhà. Ta biết làm thế nào để chìa khóa không kẹt lại trong ổ khi ngoài trời đang lạnh, tấm ván sàn nào bị võng xuống khi có người bước lên và cách mở tủ áo sao cho nó không kêu cọt kẹt.

Chính những bí mật nho nhỏ ấy mới là thứ biến ngôi nhà thành một tổ ấm."

Khi lắng nghe hành trình 15 năm bên nhau của anh Dương và chị Diệp - hai nhân vật chính của podcast Chat với Chồng, bất giác tôi liên tưởng ngay đến đoạn trích này. Người ta có thể vừa gặp đã yêu, chứ ít ai vừa gặp đã hợp. Cần rất nhiều thời gian, rất nhiều thỏa hiệp, và không thiếu những cãi vã cùng nước mắt để cả hai nhìn thấu điểm đến mình muốn tới với nhau, hé mở từng chút một ranh giới của bản thân và đối phương, để từ đó thấu hiểu và vừa vặn với nhau hơn.  

Ý tưởng cho podcast Chat với Chồng đã bắt đầu như thế nào? Trước khi chính thức làm podcast với nhau, anh chị có thường xuyên ngồi xuống trò chuyện cùng nhau về những câu chuyện về tình yêu, hôn nhân, gia đình? 

Diệp: Đến một thời điểm, chị nhận ra hai vợ chồng có rất ít thời gian nói chuyện cùng nhau do anh Dương rất bận rộn, chị cũng quay cuồng với công việc và con cái. Điều đó khiến chị nảy ra ý định: “Nếu có một kênh podcast để hai vợ chồng cùng trò chuyện về một chủ đề nào đó thì hay quá!” Và thế là anh chị bắt đầu series Chat với Chồng. 

Dương: Anh nghĩ một trong những lý do anh chị có thể duy trì Chat với Chồng là bởi những câu chuyện trên podcast cũng chính là những chủ đề mà anh và Diệp vốn quan tâm và thường đem ra trò chuyện trong bữa ăn hàng ngày, như nuôi con, hay làm thế nào để hiểu nhau hơn, làm sao để giao tiếp hiệu quả hơn, nên làm gì mỗi khi tức giận… 

Với những chủ đề có phần trừu tượng ấy, anh Dương và chị Diệp kỳ vọng nghe được, hay học được, điều gì từ đối phương? 

Dương: Thật sự anh không kỳ vọng gì hết. Cả anh và Diệp đều là những người có hệ quan điểm riêng, có những sở thích riêng, mối quan tâm riêng, và tụi anh chủ động tìm kiếm thông tin về những thứ mình yêu thích. Trò chuyện cùng nhau đơn giản là cách anh chị trao đổi những thông tin, kiến thức và cách hiểu của mình về một chủ đề cụ thể. 

Diệp: Những chủ đề anh chị chọn cho Chat với Chồng hầu như đều xoay quanh những mối quan tâm thực tế của cả hai. Đến thời điểm này, khi đã bước qua ngưỡng tuổi 30, anh chị bắt đầu dành nhiều thời gian hơn để nghĩ về cuộc sống, và chiêm nghiệm về những giá trị anh chị thật tâm muốn theo đuổi và gìn giữ ở phần đời còn lại.

Thầy dạy viết của chị thường nói: Viết là hành trình mà chúng ta cầm cuốc đi vào vườn và đào đất để tìm ra những viên kim cương của cuộc đời mình. Chị nghĩ, việc ngồi xuống trò chuyện với chồng cũng mang ý nghĩa tương tự. Về cơ bản, anh chị đã ở bên nhau đủ lâu để biết mình hợp nhau và chia sẻ những giá trị chung nào. Những cuộc nói chuyện sâu, những bàn luận về điểm khác biệt giữa hai đứa, cuộc hành trình đi đến những giá trị đích thực… là cơ hội để mình gắn kết hơn với người bạn đời. 

Dương: Sau mỗi tập Chat với Chồng, anh lại phát hiện thêm một suy nghĩ thú vị của vợ và lại thấy mình hiểu vợ hơn một chút. 

Anh chị có phải tuýp người vốn dễ chia sẻ những cảm xúc và câu chuyện cá nhân? Hay đó là điều anh chị chỉ có thể làm được - làm một cách cởi mở, an toàn - với người bạn đời thân thiết nhất của mình? 

Dương: Đó chưa bao giờ là việc dễ dàng với anh. Anh nghĩ một phần do tính anh vốn vậy, phần là ảnh hưởng của một nền văn hóa đề cao sự nhẫn nhịn và khuyến khích chôn sâu những điều bức bối, không hài lòng. Khi mới học cách nói ra cảm xúc của mình với Diệp, nói thật là anh thấy không quen; nhưng luyện tập nhiều thì cũng bớt gượng. 

Anh tin rằng người vợ nào cũng nên “chat với chồng" nhiều hơn, bằng mọi ngôn ngữ có thể, từ lời nói đến ánh mắt, cử chỉ. Từ khi làm Chat với Chồng, anh và Diệp có thêm thời gian chất lượng để trò chuyện sâu thay vì chỉ hỏi han qua loa 1-2 câu mỗi ngày. 

Diệp: Chị đồng tình với anh, rằng thói quen chia sẻ cảm xúc có thể được cải thiện thông qua luyện tập. Cũng giống anh, chị lớn lên trong một gia đình mà bố mẹ không trao đổi với nhau quá nhiều. Nhưng rồi công việc content creator khiến chị nhận ra: Khi chia sẻ, mình đồng thời nhận lại được rất nhiều. 

Có một khoảng thời gian sau khi từ Mỹ về, tụi chị rất khó chia sẻ những khó khăn cho nhau. Khi ấy chồng chị vừa bắt đầu một công việc mới, còn chị thì bắt đầu một cuộc sống mới với cô con gái 2 tuổi. Đó là giai đoạn mà tự chị cảm thấy việc giao tiếp giữa hai vợ chồng… lủng củng nhất. Chị nhận ra mình cần chủ động nói chuyện với chồng nhiều hơn một chút, lắng nghe những suy tư trong đầu anh, nghe anh nói về công việc mới của mình… Ngược lại, có những điều chị cũng muốn kể ra với anh để không cảm thấy cô độc trong cuộc sống hàng ngày - ví như chuyện nuôi con, dạy con, đưa ra những quyết định trong gia đình. Khi nói ra lòng mình với anh, chị không còn cảm thấy quá áp lực và một mình nữa. Giờ nhìn lại, có lẽ đó là giai đoạn then chốt để chị có động lực làm podcast Chat với Chồng một cách thật nghiêm túc. 

Và đó cũng là điều anh chị đang muốn dạy cho hai bạn nhà mình, một cách rất tự nhiên thông qua những giao tiếp hàng ngày? 

Ở nhà, em rất khó trải lòng với bố mẹ, đơn giản vì em đã không có thói quen đó từ ngày bé. Nhưng đến một thời điểm khi đã lớn, mẹ em lại có nhu cầu được tâm sự với con cái nhiều hơn, ngoài những lời hỏi thăm hay một vài câu hỏi về công việc của em. Và em thì tuyệt nhiên không bao giờ tìm đến bố mẹ để nói về những khó khăn, bận lòng. 

Diệp: Chị đồng ý rằng giao tiếp là chuyện cần luyện tập, và điều đó phải bắt đầu với bản thân mình trước. 

Ngày trước, chị không nghĩ mình hiểu về bản thân sâu sắc như bây giờ đâu; nhưng việc có con đã thay đổi chị. Khi đọc sách, chị hiểu nguyên cớ sau những hành xử của mình hay hậu quả của những điều mình nói - làm. Lúc đó chị mới có cơ hội nhìn lại bản thân và đồng thời nhận ra, từng hành động của mình là kết quả của một quá trình dài trước đó. 

Chị động viên chồng phải mở lòng về những cảm xúc khó nói. Ban đầu bao giờ cũng khó khăn, nhưng dần dà sẽ tốt dần lên thôi mà. Mà tác động tích cực của nó không chỉ diễn ra trong cuộc sống gia đình thôi đâu. Chị để ý thấy càng ngày anh Dương càng có cách trao đổi thông tin với đồng nghiệp hiệu quả và lành mạnh hơn rất nhiều. 

Khi hiểu ra điều đó, việc nuôi dạy con và xử lý “khủng hoảng” hàng ngày cũng dễ dàng hơn. Bạn Mí nhà chị là một minh chứng sống cho điều đó. 

Dương: Với anh, điều quan trọng nhất là ta có thể khiến đối phương cảm thấy có một đôi tai đang sẵn sàng lắng nghe họ, dù quá trình chia sẻ của họ có gượng gạo đến đâu. Mỗi lần nghe Diệp tâm sự, anh tập trung vào một suy nghĩ duy nhất: Việc này hẳn là khó khăn với vợ mình lắm, nhưng cô ấy vẫn đang cố gắng nói ra với mình. Anh rất trân trọng nỗ lực ấy, và tin rằng Diệp cũng sẽ cảm nhận được sự trân trọng từ anh. Lâu dần thành quen, và việc chia sẻ giữa hai vợ chồng cũng trở nên mượt mà và tự nhiên hơn. 

Anh chị có mất nhiều thời gian để học cách lắng nghe nhau, và hiểu về nhau? 

Dương: Hồi trẻ thì… toàn hormone thôi (cười). Trưởng thành hơn, mình mới bắt đầu làm điều đó một cách có ý thức hơn. 

Nhưng đó cũng là một sự quyết tâm, anh thấy vậy. Chúng ta luôn hướng về nhau, cố gắng đi tới cùng một điểm đến, và có lẽ chính suy nghĩ ấy đã thôi thúc anh và Diệp tìm hiểu nhau nhiều hơn. Anh thấy mọi người hay nói: Càng yêu lâu càng dễ chán. Có rất nhiều người yêu nhau nhưng lại không biết phải nói chuyện gì với nhau. Theo anh có hai nguyên nhân chính: Một là họ không có thói quen nói chuyện với nhau, không luyện tập cách bày tỏ và lắng nghe; hai là giữa họ có sự khác biệt về điểm đến. 

Em rất đồng cảm với điều anh vừa nói, vì chính em cũng đã từng trải qua cảm giác “chán” ấy trong mối quan hệ với một người mà rõ ràng mình từng rất yêu. Em rất tò mò: Một cặp đôi ở bên nhau rất lâu, từ thuở còn đi học, như anh chị đã bao giờ cảm thấy mình đã “rơi ra khỏi tình yêu"? 

Dương: Anh thấy chán cũng là một việc tốt. Chán là cơ hội để mình nhìn lại xem bản thân và người kia có thật sự hợp với nhau hay không, có chung một hướng đi, một điểm đến hay không. Đôi khi, chán là cách ta dứt ra khỏi sự gắn bó độc hại với một người độc hại mà mãi ta không tìm được lối thoát. 

Ta cũng không lờ đi những mặt không hay của cảm giác chán ấy. Có những người xứng đáng được trao thêm cơ hội, nhưng vì chán mà ta ngay lập tức đá người ta, thế thì cũng bất công với họ. Dĩ nhiên, đối xử và hành động thế nào với sự chán ấy là do bản thân mỗi người tự chiêm nghiệm, chứ không có một công thức chung nào cả.

Anh và Diệp cũng từng có lúc chán nhau. Đó là điều anh biết chắc sẽ xảy ra, nhưng anh cũng biết rồi nó sẽ tan biến. Đó không phải sự chán ngán quá mức chịu đựng khiến mình phải “đá" người này đi và đến với một người khác thì mới mong hết chán. Diệp là người anh ở cạnh bao lâu nay, cũng là người đã trưởng thành cùng anh theo năm tháng. Và anh sẽ luôn chọn ở lại. 

Diệp: Chị nghĩ mỗi người có một kiểu chán khác nhau, và phải tìm ra cách để vượt qua những giai đoạn không mấy vui vẻ đấy. 

Có những thời điểm chị hoàn toàn mất kết nối với chồng. Anh Dương đi làm cả ngày, về tới nhà chỉ có ăn xong ngủ - thật không khác gì một khách ở trọ; khác mỗi điểm là… ngủ chung giường. Một ngày hai vợ chồng không nói chuyện với nhau được quá 3 câu; mà những câu chuyện thì chỉ xoay quanh nhà cửa, điện nước. Điều đó đặt ra cho chị một câu hỏi: Mình cần gì, và mình đã chủ động đi tìm sự kết nối với chồng hay chưa? 

Sau khi có con, chị thấy mình nhìn nhận vấn đề rõ ràng hơn, cũng biết mình cần phải đi những bước tiếp theo như thế nào. Hồi còn là người yêu, rất nhiều lần chị cũng nhắn tin hỏi anh: “Sau này mình không yêu nhau nữa thì sao?” Có một lần anh trả lời làm chị nhớ mãi: “Nếu có người làm em thấy vui hơn, thì anh cũng vui vì em tìm được người ấy.” 

Quay ngược thời gian một chút nhé! Điều khiến anh chị bị thu hút bởi nhau là gì? 

Diệp: Anh chị đã làm bạn rất lâu trước khi hẹn hò. Lần đầu gặp nhau, cả hai đều đang có bạn trai và bạn gái. Về sau anh chị chơi với nhau nhiều hơn. rồi phát hiện cả hai có rất nhiều điểm chung: cùng gu nghe nhạc, cùng câu chuyện và mối quan tâm, cùng chơi với một nhóm bạn… 

Trước khi thích anh Dương, chị còn… làm mai anh Dương với một người bạn khác của chị. Hồi đấy chị đã suy nghĩ rất nhiều về việc có nên nói ra với người bạn ấy hay không; nhưng rồi cuối cùng, chị vẫn quyết định bày tỏ tình cảm. 

Dương: Hồi Diệp tỏ tình, anh đang du học ở Sing. Hai đứa chat với nhau trên Yahoo, hẹn giờ gọi điện, anh phải mua sim điện thoại gọi về Việt Nam rồi nửa đêm nửa hôm… canh canh lẻn xuống sân bóng gọi về cho Diệp (vì ký túc xá nam cứ 10 giờ là đóng cửa, cấm học sinh ra ngoài). Lúc đấy mà bị bắt lại thì thật không biết nói gì (cười). 

Và lời tỏ tình của chị Diệp là…? 

Diệp: “Tớ thích ấy!” Đơn giản thế thôi, chị nói vì mình là chính, chứ không kỳ vọng vào câu trả lời. Thế rồi anh Dương trả lời: “Tớ cũng thích ấy". Vậy là hai đứa bắt đầu hành trình yêu xa. 

Anh chị đã yêu xa trong bao lâu? 

Diệp: Tổng cộng là 6 năm. Nghe thì rất lâu nhỉ, nhưng ngày xưa chị thấy rất đơn giản. Anh Dương mua chiếc iPhone đầu tiên trong đời để Facetime với chị cho tiện, và ngày nào hai đứa cũng hẹn nói chuyện với nhau. Hồi đầu anh chị giấu giếm đủ đường, phần vì ngại bạn cùng phòng của anh Dương, phần vì… trốn bạn bè, sợ chúng nó phát hiện ra. 

6 năm yêu xa ấy có khó khăn với anh chị? 

Dương: Có chứ, chắc chắn là khó hơn yêu gần. Nhưng mặt tích cực là cả hai có một khoảng cách lành mạnh để tự phát triển bản thân, thay vì suốt ngày dính lấy nhau và hoàn toàn không có cuộc sống riêng của mình. Và khi cả hai chủ động chia sẻ với người kia về cuộc sống và góc nhìn cá nhân, thì điều đó tạo nên nhiều giá trị cho mối quan hệ chung của hai đứa. 

Diệp: Khi yêu xa, mình sẽ nhìn thấy một cách rõ ràng nỗ lực của người còn lại. Nếu ở cùng một thành phố, mình có thể gặp nhau rất dễ dàng. Nhưng anh Dương sẽ đi làm thêm, dành dụm tiền, tranh thủ những đợt nghỉ dài để bay về nước thay vì đi du lịch xa với các bạn. Anh chấp nhận hy sinh để dành thời gian bên chị. Ngược lại, chị cũng chủ động sắp xếp công việc, học hành để có thời gian trọn vẹn mỗi khi anh về Việt Nam. 

Em nghĩ để làm được điều đó, giữa hai người cũng cần rất nhiều sự thỏa hiệp. Yêu xa cho chúng ta một khoảng không gian tự do - tự mình, nhưng rõ ràng có những vấn đề mà nếu ở gần nhau, chúng ta có thể giải quyết nhanh chóng và dễ dàng hơn rất nhiều. 

Diệp: Chính xác. Khó nhất của những trận cãi vã là hai người không thể ngồi bên nhau, nhìn vào mắt nhau, mà phải giải quyết qua tin nhắn. Đấy là một chuyện rất kinh khủng, và tụi chị đã thống nhất với nhau là không bao giờ cãi nhau qua tin nhắn nữa. 

Mỗi lần cãi nhau, anh chị sẽ xử lý cuộc “khủng hoảng" này như thế nào? 

Diệp: Sau tập podcast mới đăng gần đây, anh chị đã kết luận được hai kiểu người trong những cuộc tranh cãi: Một kiểu người muốn giải quyết ngay và luôn, muốn nói hết những điều chất chứa trong lòng họ - chính là chồng chị. Kiểu còn lại thì muốn tự giải quyết cảm xúc của mình trước để tránh nói ra những lời khiến mình hối hận về sau - như chị. 

Hình như mối quan hệ nào cũng như vậy thì phải! Luôn là một người muốn nói chuyện ngay, và một người muốn ngủ qua một đêm đã…

Diệp: Chính xác. “Ngủ qua một đêm" là keyword đấy! Anh thì hay nghĩ chị làm vậy để khiêu khích anh… Nhưng được cái là hiện tại, anh và chị đều biết đâu là giới hạn không được phép bước qua của đối phương trong mỗi cuộc tranh cãi. Mất rất nhiều thời gian để chị có thể nói với anh rằng ranh giới của em là “to tiếng". Đôi khi anh sẽ nói to một cách rất bản năng, nhưng với mình thì lại là “điểm nóng" chí mạng. 

Dương: Nhìn chung mỗi cặp đôi sẽ có một vấn đề riêng về trao đổi thông tin - một phần do thói quen và cá tính được hình thành từ bé. Bên trong họ tồn tại những nỗi sợ hay những điểm khó chịu rất cá nhân mà mình nên học cách chấp nhận và thỏa hiệp. Vì thế hai người phải chủ động chọn thời điểm thích hợp để giao tiếp với nhau về ranh giới, để những tổn thương vô ý không còn lặp đi lặp lại. 

Diệp: Khi cãi nhau, cảm xúc tiêu cực là thứ khiến cho vấn đề leo thang và ngày càng chệch hướng. Cãi nhau một hồi, có khi ta lại quay sang… chỉ trích bản chất của nhau. Đó là điều cực kỳ không nên. Khi đã đủ bình tĩnh và tỉnh táo để tạm thời đặt cảm xúc sang một bên, cả hai mới nhìn ra mục tiêu chung để cùng hướng đến. Chị nghĩ điều đó quan trọng hơn. 

Chị cũng nghĩ rằng sau khi có con, mình sống bao dung hơn, và những trò chuyện của hai vợ chồng cũng hiệu quả, rõ ràng hơn. 

Dương: Cũng chưa chắc. Anh thì nghĩ đứa con là một thử thách mà sau khi vượt qua, ta nhận ra một bài học; còn nếu không vượt qua được, thì nó lại biến thành nguyên nhân. 

Diệp: Vậy chìa khóa ở đây là gì? May mắn à? 

Dương: May mắn là một phần. Nếu em bé trái tính, khác bố khác mẹ thì mọi thứ có thể sẽ khó khăn hơn rất nhiều. 

Ngược lại, đứa đầu của anh chị là Mí thì rất ngoan. Quá trình nuôi Mí trộm vía cũng thuận lợi, và anh chị thật lòng cảm thấy mình đã học được rất nhiều. Bố mẹ không chỉ nuôi Mí lớn lên mà còn cố gắng để phát triển cùng Mí. Anh cũng rất trân trọng khoảng thời gian kết nối với con, một phần vì ngày nhỏ, bố mẹ cũng kết nối với anh theo cách tương tự. Mỗi ngày về nhà, anh đều tận hưởng thời gian tắm cho hai bạn Mí và Mochi thay vì nghĩ đây là một “nhiệm vụ” cần giải quyết. 

Anh chị đã bao giờ nghĩ: Nếu Mí yêu sớm thì sao? 

Dương: Anh thì khá chắc chắn là Mí sẽ yêu sớm đấy. Nhưng với anh đó không phải vấn đề quá lớn, nếu Mí có thể trò chuyện với bố mẹ một cách đầy tin tưởng. Điều bố mẹ có thể làm là trở thành tấm gương về một tình yêu lành mạnh và thấu hiểu cho Mí. 

Ngoài ra, anh chị cũng muốn cả Mí và Mochi hiểu rằng các con hoàn toàn có thể tin tưởng tìm đến bố mẹ để chia sẻ những câu chuyện khó nói nhất. Anh muốn tạo ra một cánh cửa tới bố mẹ để cả hai bạn tự tin bước vào. 

Sau nhiều năm ở bên nhau, bài học lớn nhất anh chị nhận được từ đối phương là gì? 

Dương: Hành trình yêu nhau là tập hợp của rất nhiều điều nhỏ mình phải làm chỉn chu để tạo nên một điều lớn lao mà mình muốn. 

Diệp: Khi nhìn vào chặng đường 15 năm của anh chị, mọi người sẽ thấy: Ồ, hợp nhau quá. Nhưng đó không phải sự hợp nhau tự nhiên mà có, mà là hành trình anh chị đẽo gọt bản thân để trở nên vừa vặn với nhau.