Thuật ngữ “metaverse” được nhắc đến khá nhiều trong thời gian vừa qua, đặc biệt là khi Facebook thông báo đổi thương hiệu thành Meta. Meta được mệnh danh là một công ty công nghệ xã hội với mục tiêu “đưa metaverse vào cuộc sống”. Điều này khiến cho thế giới “metaverse” nhận được nhiều sự quan tâm.

Bản thân thuật ngữ và khái niệm này không mới. Trên thực tế, các ý tưởng về metaverse và các ví dụ về nó đã có từ vài thập kỷ trước. Thuật ngữ “metaverse” được đặt ra bởi Neal Stephenson trong cuốn tiểu thuyết Snow Crash năm 1992. Trong đó, các nhân vật sử dụng hình đại diện kỹ thuật số (virtual avatars) để khám phá thế giới, tương tác với nhau và thoát khỏi thực tại u ám và đen tối.

Ý tưởng về bản sao kỹ thuật số của một vật thể bất kỳ tồn tại ngoài đời thực được David Gelernter giới thiệu lần đầu tiên vào năm 1991 trong cuốn sách Mirror Worlds của ông. Khái niệm này lần đầu được áp dụng vào sản xuất vào năm 2002 bởi Tiến sĩ Michael Grieves, người cũng được cho là người khởi xướng ra khái niệm phần mềm bản sao kỹ thuật số. NASA đã sử dụng công nghệ này vào năm 2010 để chạy mô phỏng các khoang vũ trụ.

Dường như metaverse đang ở rất gần với chúng ta, nhưng nó là gì và có tác động như thế nào đến đời sống? Để hiểu sâu hơn về metaverse, phương thức hoạt động và vị trí tiềm năng của nó, dưới đây là một số ví dụ giúp phác hoạ một bức tranh rõ ràng hơn về metaverse.

Metaverse là gì? Một lời giải thích ngắn gọn

Nói một cách dễ hiểu, metaverse là một vũ trụ ảo nơi người dùng có quyền truy cập vào avatars kỹ thuật số, cho phép họ “sống” trong thế giới này. Trong metaverse, mọi người có thể kết nối với bạn bè, mua và giao dịch tài sản kỹ thuật số, thực hiện các chuyến đi đến các địa điểm ảo (có thể hoàn toàn do tưởng tượng hoặc có ngoài đời thực), v.v.

Metaverse hứa hẹn một thế giới vô tận và giống như trò chơi OASIS trong cuốn tiểu thuyết Ready Player One, những thế giới chỉ bị giới hạn bởi trí tưởng tượng của người dùng.

Cụ thể hơn về mặt kỹ thuật, metaverse là một thế giới ảo vượt ra ngoài hoặc hoạt động như một phần mở rộng của thế giới vật chất của chúng ta. Nó được tạo thành từ các công nghệ có thể tương tác như thực tế ảo (VR) và thực tế ảo tăng cường (AR). Metaverse hoạt động trên nền tảng kinh tế kỹ thuật số, được cung cấp bởi các loại tiền kỹ thuật số hoặc tiền điện tử.

Hơn nữa, metaverse không giới hạn về số lượng các thế giới. Metaverse có thể có vô hạn các vòng lặp. Ví dụ: bạn có thể truy cập metaverse nếu bạn đang chơi Fortnite. Bạn cũng có thể truy cập một metaverse khác nếu bạn đang sử dụng Facebook Horizon. Tuy nhiên, metaverse được định hình là có khả năng trao đổi, có nghĩa là cuối cùng bạn có thể tiếp cận với tài sản thu thập được từ một nền tảng và sử dụng nó trên một nền tảng khác.

Hiểu về metaverse thông qua các ví dụ

Khái niệm về metaverse và những gì nó có thể mang lại sẽ khiến bạn phải bất ngờ. Dưới đây là một số ví dụ trong thế giới thực cho chúng ta cái nhìn sơ lược về metaverse và tương lai của nó.

1. Metaverse trong văn hóa đại chúng

• Ready Player One

Bộ phim Ready player one được chuyển thể từ cuốn tiểu thuyết cùng tên

Khi nói về metaverse, cuốn tiểu thuyết Ready Player One hầu như luôn được lấy làm ví dụ. Tuy nhiên, có một lý do chính đáng cho điều này. Cuốn tiểu thuyết khoa học viễn tưởng năm 2011 của Ernest Cline đã vẽ nên một bức tranh hấp dẫn về metaverse và cách nó hoạt động.

Trong cuốn tiểu thuyết lấy bối cảnh năm 2045, mọi người tìm thấy lối thoát khỏi một thế giới bị tàn phá bởi chiến tranh, đói nghèo và biến đổi khí hậu bằng cách chuyển sang OASIS, một trò chơi mô phỏng trực tuyến nhiều người chơi (MMOSG). Đây là một thế giới ảo hoàn chỉnh với hệ thống tiền tệ riêng, nơi họ có thể giao lưu với những người chơi khác, ghé thăm các địa điểm khác nhau, chơi trò chơi và thậm chí mua sắm. OASIS là nơi mà bất cứ điều gì cũng có thể xảy ra— “thực tế” chỉ bị giới hạn bởi trí tưởng tượng của mọi người và người chơi cũng có thể trở thành bất kỳ ai họ muốn.

Nhiều cảm thấy khó tiếp thu, hãy thử xem bộ phim chuyển thể của Steven Spielberg vào năm 2018. Nó sẽ giúp bạn có một cái nhìn tổng thể về cuốn sách này.

Trong thế giới thực, Facebook đang trên đường tạo ra phiên bản OASIS của riêng mình có tên là Facebook Horizon. Người dùng có thể truy cập thế giới ảo này thông qua màn hình hiển thị Oculus Rift hoặc mũ đội đầu Oculus Quest 2. Khi ở trong thế giới kỹ thuật số rộng lớn này, người dùng có thể khám phá, vui chơi, sáng tạo và tương tác với những người chơi khác.

Facebook Horizon - phiên bản OASIS ngoài đời thực

• Fortnite Concerts

Fortnite khởi điểm là một trò chơi nhưng đã nhanh chóng trở nên phong phú hơn và có thể cung cấp nhiều trải nghiệm đa dạng hơn.

Trong Fortnite, người chơi có thể tạo thế giới của riêng mình và tham gia vào các cuộc phiêu lưu. Họ có thể cross-play với những người chơi khác trong cộng đồng Fortnite. Tính năng cross-play cho phép người chơi truy cập trò chơi trên các nền tảng khác nhau, chẳng hạn như Xbox, PC, Playstation và điện thoại di động.

Không chỉ là một tựa game, Fortnite đã trở thành một địa điểm ảo, nơi mọi người có thể tụ tập và thậm chí tham dự các buổi hòa nhạc được tổ chức trong tựa game này. Một số nghệ sĩ nổi bật đã từng hợp tác bao gồm Travis Scott, Ariana Grande và Marshmello. Epic Games, nhà phát triển của Fortnite đã hướng tới một mục tiêu cao hơn bằng cách phát hành Series Soundwave, giới thiệu âm nhạc của các nghệ sĩ trên khắp thế giới.

Concert ảo của Ariana Grande được tổ chức trong game Fortnite

2. Games và Mạng xã hội trong Metaverse

• Second life

Mặc dù không chính xác là một tựa game, Second Life là một thế giới trực tuyến cho phép người dùng tạo avatars để khám phá thế giới, tương tác với những người dùng khác và thậm chí giao dịch hàng hóa và dịch vụ bằng Linden Dollar - loại tiền tệ trong thế giới này.

Giao diện của “thế giới” Second Life

Second Life giống như một phiên bản sơ khai của metaverse, nơi người dùng có thể tương tác với những người khác và với chính thế giới kỹ thuật số trong cùng một không gian ảo. Nó đã xuất hiện từ cuối những năm 2000 và cho phép người dùng khám phá những khả năng mà metaverse mang lại.

• Sandbox

Sandbox là một metaverse ảo cho phép người dùng tham gia và xây dựng thế giới ảo. Nó cũng cho phép họ sở hữu và kiếm tiền từ trải nghiệm trong trò chơi của họ. Trong The Sandbox, bạn có thể mua và bán đất đai và tài sản bằng NFT.

NFT về cơ bản là các mã thông báo ảo được tạo ra trên blockchain. Điều này khiến chúng trở thành duy nhất, không thể phân chia và không thể thay thế cho nhau, cho phép bạn có quyền sở hữu kỹ thuật số thực sự đối với tài sản trong trò chơi của mình.

The Sandbox cho phép người dùng sở hữu đất đai và tài sản bằng NFT

Đây là minh chứng cho thấy sự phổ biến ngày càng tăng của việc sử dụng tiền tệ kỹ thuật số trong metaverse. Trong thế giới kỹ thuật số, cách chúng ta nhìn nhận, sử dụng và định nghĩa tiền tệ sẽ vượt ra khỏi những giới hạn hiện tại của nó.

• Illuvium

Illuvium được coi là một trò chơi nhập vai thế giới mở bắt nguồn từ Ethereum Blockchain và sẽ được phát hành vào năm 2022. Tại đây, người chơi săn bắt Illuvials, là những sinh vật giống như vị thần mà bạn có thể lưu trữ trên Shards. Trong Illuvium, về cơ bản người chơi đang thu thập các NFT, đại diện cho mỗi Illuvial. Bạn cũng sẽ có cơ hội thu thập các vật phẩm trong trò chơi mà bạn có thể giao dịch trên các thị trường NFT bên ngoài.

3. Thực tế ảo tăng cường (AR)

Thực tế ảo tăng cường (AR) là sự phát triển công nghệ kết hợp các yếu tố trong thế giới thực với các lớp kỹ thuật số được phủ lên trên. Ví dụ: Bạn đang ở trong thế giới thực nhưng bạn lại có thể nhìn thấy một con rồng đang đậu trên ô tô của hàng xóm khi sử dụng AR.

Nó đã được sử dụng rộng rãi trong trò chơi và định vị. Một trong những ứng dụng phổ biến nhất cho công nghệ AR là Pokémon Go, cho phép người chơi tìm kiếm, chiến đấu và bắt các Pokémon “xuất hiện” trong thế giới thực sử dụng camera trên điện thoại.

Pokemon Go - ứng dụng phổ biến nhất của công nghệ AR

Ngoài các ứng dụng trong lĩnh vực gaming, AR cũng được sử dụng trong các hệ thống định vị, điển hình là AR và VR của Google cho phép người dùng khám phá thế giới thực. Việc ứng dụng công nghệ này trong thế giới thực giúp tạo ra trải nghiệm phong phú hơn cho người dùng và khai thác tối đa các thiết bị thông minh. Ví dụ: Nếu bạn sử dụng Chế độ xem trực tiếp trên Google Maps, bạn có thể xác định phương tốt hơn. 

Một ứng dụng khác có thể sử dụng AR chính là Google Tìm kiếm. Công nghệ này cho phép bạn đặt các vật thể 3D vào không gian của riêng mình, giúp xác định rõ hơn tỉ lệ của các vật thể.

Các ứng dụng khác của AR trong thế giới thực bao gồm:

• Được sử dụng trong các trò chơi bóng đá để minh họa các trận đấu
• Minh hoạ món đồ nội thất khi được trưng bày trong một không gian nhất định
• Mang đến sự sống động cho các di tích lịch sử bằng cách bao phủ lên chúng những tàn tích của các nền văn minh cổ đại

AR được sử dụng phổ biến trong các ứng dụng định vị

Công nghệ AR cũng đang tiến vào lĩnh vực giáo dục. Metaverse Studio là một nền tảng thực tế ảo tăng cường cho phép những người làm giáo dục và sinh viên tạo AR trong lớp học. Nó có thể được sử dụng để phát triển các ứng dụng, tạo trò chơi và các hoạt động để nâng cao tính hiệu quả của phương pháp học tập dựa trên dự án (project-based learning).

4. Bất động sản Metaverse

Chúng ta không thể nói về metaverse mà không đề cập đến các ứng dụng trong bất động sản. Giống như trong thế giới thực, mọi người đang mua và bán tài sản trên các cổng thông tin kỹ thuật số. Tuy nhiên, họ đang giao dịch bằng tiền điện tử.

Trong khi bất động sản trong metaverse vẫn được coi là “có tính đầu cơ cao”, các kỹ sư công nghệ tin rằng bản thân metaverse sẽ phát triển để có nền kinh tế với đầy đủ các chức năng. Bất động sản ảo đã trở nên phổ biến đến mức các tài sản kỹ thuật số đang được bán với giá hàng triệu đô la. Một mảnh đất ảo ở Decentraland được bán với giá 618.000 mana hoặc 2,4 triệu crypto trong khi một lô đất ảo trong The Sandbox có giá cao ngất ngưởng là 4,3 triệu.

Sự phổ biến ngày càng tăng của metaverse đã thúc đẩy nhiều công ty mạo hiểm tạo ra thế giới kỹ thuật số của riêng mình, cùng với đó là các tài sản kỹ thuật số. Một trong những công ty như vậy là Metaverse Group, điều hành Decentraland, một thế giới ảo do người dùng sở hữu. Tương tự như các vòng lặp của thế giới ảo, tại đây, người dùng có thể tự do khám phá các vùng đất thuộc sở hữu của người khác, tạo ra các tác phẩm nghệ thuật và thử thách, tham gia các sự kiện để giành giải thưởng và giao dịch tài sản kỹ thuật số bằng mana, một loại tiền điện tử riêng của Decentraland.

Một ví dụ điển hình khác về bất động sản trong metaverse là SuperWorld, một thế giới ảo nơi bạn có thể mua, bán và thu thập các mảnh đất ảo. Cho đến nay, nó có 64,8 tỷ lô đất ảo, bao gồm núi Rushmore (có giá 0,1 ETH), đền Taj Mahal (50 EHT) và Tháp Eiffel (100 ETH).

Khi người dùng mua một mảnh đất ảo, họ không chỉ sở hữu một khối tài sản kỹ thuật số duy nhất mà còn có thể nhận doanh thu từ hoạt động của những người dùng khác trên mảnh đất ảo này.

Super World - nền tảng mua và bán bất động sản ảo

Metaverse có thể nói lên điều gì về tương lai của chúng ta?

Metaverse đang dần trở thành hiện thực. Nó đã tiến vào các khía cạnh khác nhau trong cuộc sống hàng ngày, từ trò chơi, phim ảnh cho đến các ứng dụng trong định vị tại thế giới thực. Mặc dù bản thân metaverse có thể khó xác định và vẫn đang trong giai đoạn đầu của sự phát triển, nhưng có thể thấy nó mang đầy tiềm năng. Câu hỏi đặt ra là, metaverse sẽ còn mang tới cho chúng ta điều gì trong tương lai? Có lẽ đây là điều mà cả thế giới đang cùng mong đợi câu trả lời.