Đã gần hai thập kỷ kể từ khi Facebook được thành lập, các người ảnh hưởng (influencer) trên mạng xã hội (MXH) bắt đầu chiếm ưu thế trên internet, thu hút sự chú ý lớn của người dùng MXH và định hình nhiều khía cạnh trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta.

Tuy nhiên, ngành kinh doanh tỷ đô la phát triển từ công việc của họ, được biết đến là nền kinh tế sáng tạo (creator economy), vẫn để lại nhiều sự tranh luận về sức phát triển bền vững của nó, ngay cả khi hàng triệu người Mỹ đã bỏ qua các con đường nghề nghiệp truyền thống, chiến đấu để đạt được danh tiếng và thành công tài chính như các content creator hàng đầu. 

Trang báo The Washington Post đã đi khắp đất nước và phỏng vấn hàng chục influencer, cũng như người hâm mộ, người quản lý, hàng xóm và nhân viên của họ - để hiểu sâu sắc về công việc và cuộc sống của các influencer/ content creator, cũng như cách họ đang thay đổi xã hội hiện tại. Dưới đây là một số phát hiện thú vị của The Washington Post. 

1, Nền kinh tế sáng tạo (creator economy) rất lớn, nhưng được thống trị chỉ bởi 1%

Các nhà phân tích của Goldman Sachs cho biết 50 triệu người trên khắp thế giới hiện đang làm việc với tư cách là content creator và tổng nhu cầu tiêu dùng của ngành đã tăng lên khoảng 250 tỷ USD trong năm 2023. Các nhà phân tích kỳ vọng con số này sẽ tăng từ 250 tỷ USD trong năm nay lên 480 tỷ USD vào năm 2027.

Tại Hoa Kỳ, gã khổng lồ video YouTube ước tính rằng năm ngoái có khoảng 390.000 content creator toàn thời gian - gấp bốn lần số nhân sự được General Motors, nhà sản xuất ô tô lớn nhất nước Mỹ tuyển dụng.

Một thông tin đáng chú ý khác là những content creator hàng đầu đều là triệu phú, mặc dù rất ít người đạt được mức đó. Trong một cuộc khảo sát với 9.500 người tham gia vào năm ngoái bởi công ty khởi nghiệp tập trung vào người sáng tạo Linktree, chỉ 12% content creator toàn thời gian cho biết họ kiếm được hơn 50.000 USD một năm và 46% cho biết họ kiếm được ít hơn 1.000 USD.

2, Nền kinh tế sáng tạo bắt đầu từ những bà mẹ làm blog

Những người mẹ làm blog (Mommy Blogger) đã xây dựng được lượng khán giả khổng lồ bằng cách thẳng thắn nói về những thử thách của việc làm mẹ và cuộc sống gia đình. Thành công của họ trong việc kiếm tiền từ sự chú ý của độc giả đã mở đường cho hoạt động kinh doanh từ tầm ảnh hưởng, và là sự khởi đầu cho sự phát triển của nền kinh tế sáng tạo. 

Taylor Lorenz - một nhà báo người Mỹ, chủ mục “Extremely Online” tại The Washington Post đã khẳng định: “Nền kinh tế sáng tạo được xây dựng bởi phụ nữ. Nếu bạn nhìn vào các thị trường đầu tiên đi đầu trong ngành công nghiệp sáng tạo, đó là thời trang, sắc đẹp và các bà mẹ blogger—những người dường như bị loại khỏi các phương tiện truyền thông và công nghệ truyền thống, và họ đang sử dụng sức ảnh hưởng của mình theo những cách mà những người sáng lập thậm chí không lường trước được, không thích, không muốn hoặc không tôn trọng.”

Cô cũng nói với trang Fast Company: “Có rất nhiều phụ nữ đáng kinh ngạc trên Internet đã thực sự thúc đẩy mọi thứ tiến lên phía trước. Họ có suy nghĩ tiến bộ và đi trước thời đại. Tôi chỉ tự hỏi điều gì sẽ xảy ra nếu họ nhận được hàng triệu đô la đầu tư mạo hiểm.”

3. Content creator thay đổi cách tiêu thụ tin tức 

Người dùng mạng xã hội có xu hướng chuyển sang trang của các content creator để giúp tìm hiểu về các sự kiện diễn ra gần đây. Điều này khiến các phương tiện truyền thông truyền thống như báo chí bị mất một lượng khán giả. Một số content creator chỉ đơn thuần chia sẻ lại tin tức gốc, một số khác còn đi kèm với sự phân tích, góc nhìn cá nhân.

Tại Việt Nam, nhiều nhà báo truyền thống cũng coi các trang mạng xã hội như một trang báo của riêng mình. Nhà báo Trương Anh Ngọc cũng từng chia sẻ với The Influencer: “Làm influencer trên mạng xã hội, tôi vừa là phóng viên, vừa là biên tập viên, vừa là chủ bút cho tờ báo do chính mình tạo ra. Hơn nữa, làm báo trên MXH còn không bị giới hạn số lượng bài viết, số lượng từ. Có những ngày tôi chia sẻ 3 bài viết, có những ngày lên đến 10 bài, tuỳ theo hoàn cảnh từng ngày”

“Mạng xã hội làm cho công việc của tôi dễ dàng hơn rất nhiều. Trước đây làm truyền hình, làm báo giấy, mình gần như không biết được phản hồi của người đọc, người xem. Cùng lắm chỉ là vài cú điện thoại gọi đến tòa soạn, hoặc đôi ba bức thư khán giả gửi. Giờ hoạt động trên MXH, bất cứ cái gì mình làm ra đều sẽ có phản hồi ngay lập tức”.

Đọc thêm: Trương Anh Ngọc - Influencer có trách nhiệm là người biết truyền sự tích cực đến cộng đồng. 

4. Nghề sáng tạo nội dung đang trở thành nghề hot 

Trước đây khi còn nhỏ, chúng ta mong rằng lớn lên trở thành bác sĩ, giáo viên, phi công, còn giờ, rất nhiều trẻ em liệt kê “influencer” là mục tiêu nghề nghiệp hàng đầu của chúng. Đi kèm với đó, ngày càng nhiều chương trình sau giờ học cũng như trại hè đang đáp ứng nhu cầu về kỹ năng làm nội dung cho trẻ nhỏ. Một đứa trẻ 7 tuổi tham dự “trại sáng tạo” ở Texas cho biết em đã mơ ước trở thành YouTuber từ khi 4 tuổi.

Một cuộc thăm dò của Morning Consult cho thấy 54% người Mỹ từ 13 đến 38 tuổi sẽ trở thành influencer nếu có cơ hội, trong khi một nghiên cứu của Harris Poll trên 3.000 trẻ em cho thấy, ở cả Mỹ và Anh, nếu lựa chọn giữa việc trở thành một giáo viên, một vận động viên chuyên nghiệp, một nhạc sĩ, một phi hành gia hoặc một YouTuber, gần 30% xếp hạng YouTuber là lựa chọn hàng đầu của họ.

5. Content creator hoạt động như một doanh nghiệp độc lập

Các content creator ngày càng mở rộng các cách thức kiếm tiền của mình, và dần phát triển thành các doanh nghiệp cụ thể. Một số hình thức tạo doanh thu phổ biến như: 

• Nhận hợp đồng quảng cáo, tài trợ từ các nhãn hàng
• Bán các sản phẩm vật lý
• Mở các khóa học online dựa trên chuyên môn
• Xây dựng những nội dung độc quyền trả phí
• … 

Một ví dụ nổi trội là sự phát triển của OnlyFans. Trong thời kỳ đại dịch, hàng triệu người đã đổ xô đến OnlyFans, một dịch vụ đăng ký nổi tiếng với ảnh và video nhạy cảm, nơi các khoản thanh toán cho các content creator đã bùng nổ từ 238 triệu USD vào năm 2019 lên hơn 5,5 tỷ USD vào năm 2022. 

Đọc thêm: Kiếm tiền từ OnlyFans - Góc nhìn của người trong cuộc