Âm nhạc, với nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung, là nhịp cầu nối quá khứ và hiện tại — nơi những hy sinh được tri ân, những khát vọng mới được thắp lên trong trái tim thế hệ trẻ.

Âm nhạc từ lâu đã trở thành dòng chảy song hành cùng với ký ức dân tộc – từ những ca khúc cách mạng tiếp sức cho tiền tuyến trong kháng chiến, cho đến những sáng tác hôm nay khơi dậy tình yêu quê hương trong thế hệ trẻ.

Trong chiến dịch đặc biệt “Chúng Ta Là Chứng Nhân” của The Influencer nhân dịp kỷ niệm 80 năm Quốc khánh, chúng tôi gặp gỡ nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung – người đứng sau nhiều ca khúc khơi gợi lòng tự hào dân tộc như Viết tiếp câu chuyện hòa bình, Nỗi đau giữa hòa bình hay Việt Nam – Tự hào tiếp bước tương lai,... Với anh, mỗi bài hát đều là lời tri ân với thế hệ đi trước và là nguồn cảm hứng cho thế hệ trẻ hôm nay.

Trong cuộc trò chuyện này, nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung sẽ chia sẻ hành trình sáng tác, cảm hứng phía sau những ca khúc mới nhất, cùng niềm tin về sức mạnh của âm nhạc trong việc lưu giữ ký ức và tiếp lửa cho tương lai.

Âm nhạc vào bất cứ thời đại nào cũng có sức mạnh nuôi dưỡng và lan tỏa tinh thần yêu nước – nhưng điều đó thực sự rõ ràng khi âm nhạc gắn với chủ đề tình yêu quê hương, đất nước. Trong thời chiến, chúng ta thấy ông cha đã có thể vận chuyển hàng tấn lương thực, đạn dược từ Bắc vào Nam, chiến đấu bền bỉ trong những điều kiện khắc nghiệt. Tôi cho rằng, sức mạnh ấy bắt nguồn từ ba yếu tố: lý tưởng về một ngày hòa bình độc lập; sự kiên cường vốn là phẩm chất của người Việt; và đặc biệt là âm nhạc. Mỗi bài hát khi ấy giống như một thứ vũ khí tinh thần, còn người nghệ sĩ là những chiến sĩ ở hậu phương, tiếp thêm sức mạnh cho tiền tuyến.

Ngày nay, trong thời bình, âm nhạc vẫn giữ vai trò ấy: khơi dậy tình yêu quê hương, khát khao cống hiến và niềm tự hào dân tộc trong thế hệ trẻ, để họ tiếp nối những giá trị mà các thế hệ đi trước đã gửi gắm.

Viết nhạc về quê hương, đất nước luôn mang lại cả áp lực lẫn niềm vui. Áp lực đến từ thực tế rằng thị trường âm nhạc thường ưu ái các ca khúc chủ đề tình yêu hơn. Nếu năm vừa qua không có những dịp lễ lớn hay những “concert quốc gia”, những bài hát về chủ đề quê hương đất nước có được lan tỏa rộng như vậy không? Trên thực tế, các sáng tác về quê hương đất nước thường khó được biểu diễn rộng rãi, khó được đầu tư và càng hiếm khi xuất hiện trên bảng xếp hạng hay giải thưởng. Đó là thách thức cho cả nhạc sĩ lẫn ca sĩ, nhất là những người trẻ.

Tuy nhiên, niềm vui lại nằm ở chỗ: khi người nghệ sĩ thật sự khao khát cống hiến, họ tìm được con đường để tạo nên những tác phẩm có giá trị lâu dài, mang thông điệp ý nghĩa và tác động tích cực đến nhận thức của công chúng. Nếu may mắn, khi ca khúc được lan tỏa và được trân trọng, nó sẽ trở thành niềm vui lớn lao. Đặc biệt, những bài hát về quê hương đất nước có sức sống lâu bền hơn tình ca – bởi nó không phụ thuộc vào xu hướng nhất thời, mà sẽ còn vang lên trong các chương trình, ngày lễ kỷ niệm của dân tộc qua nhiều năm tháng.

Tôi học được lòng yêu nước từ rất nhiều nguồn, không chỉ trong gia đình mà cả ở nhà trường. Suốt 12 năm đi học, sáng thứ Hai nào chúng tôi cũng chào cờ và hát Quốc ca — đó đã là một bài học về lòng yêu nước. Tôi còn học từ những tiết Lịch sử, những giờ Văn, từ “Nhật ký trong tù” của Bác Hồ, hay những câu chuyện về các danh nhân dân tộc. Tất cả đều bồi đắp trong tôi niềm tự hào và tình yêu quê hương.

Thông qua âm nhạc của mình, tôi muốn lan toả về lòng biết ơn. Nếu không có biết ơn, chúng ta rất dễ coi hòa bình, độc lập và sự phát triển hôm nay là điều hiển nhiên: cơ sở hạ tầng, y tế, giáo dục, công nghệ, đời sống vật chất đầy đủ. Khi xem mọi thứ “đương nhiên phải có”, ta sẽ khó trân trọng, và khi không trân trọng thì cũng khó có được khát khao cống hiến để đất nước đi xa hơn. Vì vậy, với tôi, biết ơn là gốc rễ của những điều tốt đẹp: từ biết ơn nảy sinh trân trọng, từ trân trọng nảy sinh ý chí học tập, lao động và đóng góp.

Tôi mong mỏi rằng những ca khúc về quê hương, đất nước sẽ không chỉ nở rộ trong năm nay – năm có nhiều sự kiện và ngày lễ trọng đại – mà còn được nuôi dưỡng bền bỉ trong nhiều năm tới. Âm nhạc, để thật sự trở thành “chứng nhân lịch sử”, cần một môi trường đủ màu mỡ để hạt giống gieo xuống có thể nảy mầm và sống bền lâu. Nếu chỉ được viết và vang lên nhất thời trong một vài dịp lễ, những bài hát ấy sẽ như cơn mưa rào thoáng qua, không đủ sức trở thành ký ức chung của dân tộc.

Để âm nhạc đảm nhận được vai trò lưu giữ ký ức và tinh thần dân tộc, tôi cho rằng phải có sự quan tâm và đầu tư thực chất: từ những quyết sách, sự động viên, đến việc tạo thêm nhiều cơ hội cho nhạc sĩ, nghệ sĩ viết về Tổ quốc, không chỉ ở các thời điểm “cao trào”. Khi đó, âm nhạc mới thực sự trở thành tiếng nói bền vững, vừa nhắc nhớ lịch sử, vừa truyền cảm hứng cho các thế hệ mai sau. Ngược lại, nếu thiếu sự nuôi dưỡng dài hạn, thị trường âm nhạc dễ rơi vào vòng xoáy xu hướng ngắn hạn, phục vụ thị hiếu tức thời mà bỏ qua những giá trị chiều sâu.

Kế hoạch viết ca khúc này tôi đã ấp ủ từ khi quyết định sẽ theo đuổi dòng nhạc về quê hương, đất nước. Sau ngày 30/4, cảm hứng trong tôi càng trở nên mạnh mẽ hơn. Thành công của Viết tiếp câu chuyện hòa bình thôi thúc tôi muốn viết thêm một bài hát để tri ân những người mẹ, những người phụ nữ Việt Nam anh hùng.

Cảm xúc ấy cứ âm ỉ cho đến khi tôi được xem Mưa đỏ lần đầu tiên, cũng như nhận được lời mời viết nhạc cho bài hát. Chính những giây phút cuối cùng của bộ phim đã khiến tôi rung động mạnh mẽ, để rồi tôi viết nên Nỗi đau giữa hòa bình.

Điều tôi muốn gửi gắm là: giữa những tiếng cười trong hòa bình, vẫn có những người đang mang trong lòng nỗi đau âm thầm. Đó là những người đã hy sinh nhiều nhất, mất mát nhiều nhất, chịu những vết thương tinh thần dai dẳng nhất. Chúng ta may mắn được hưởng trọn vẹn hòa bình, thì không được phép bỏ quên họ. Tôi mong rằng mỗi người trong chúng ta đều có thể cùng nhau xoa dịu, chia sẻ nỗi đau ấy, để sự hy sinh của họ luôn được trân trọng.

Có lẽ nhiều người sẽ ngạc nhiên, bởi giữa không khí hân hoan hướng đến đại lễ 2/9, khi phần lớn các ca khúc đều rộn ràng, hào hùng, Nguyễn Văn Chung lại mang đến một bài hát buồn. Khi vừa viết xong, một số thành viên trong ê-kíp còn góp ý rằng cái tên “Nỗi đau giữa hòa bình” nghe quá nặng nề, không phù hợp với ngày lễ dân tộc. Nhưng tôi vẫn kiên định và thuyết phục mọi người giữ lại cái tên này, bởi với tôi, có những nỗi đau không thể né tránh, không thể che giấu. Chúng ta phải dám nhìn thẳng vào chúng, để rồi cùng nhau tìm cách xoa dịu.

Tôi tin rằng không thể hướng đến tương lai mà không nhận thức rõ những hậu quả của quá khứ. Cũng bởi thời gian không còn nhiều, sẽ đến ngày chúng ta không còn cơ hội gặp gỡ, tri ân trực tiếp những bà mẹ Việt Nam anh hùng nữa. Nếu không làm điều đó ngay bây giờ, thì biết đến khi nào?

Vì vậy, khi MV ra mắt, nhìn thấy khán giả rơi nước mắt – kể cả những người đã đi qua chiến tranh – tôi cảm thấy ca khúc đã thực sự chạm được đến trái tim khán giả. Bởi khi họ có thể nhận ra, nhìn thấy và cảm nhận nỗi đau, thì tự khắc trong lòng mỗi người sẽ có một sự thôi thúc để làm điều gì đó ý nghĩa. Tôi thấy vui khi âm nhạc của mình có thể làm được điều này.

Tôi viết ca khúc này vào khoảng tháng 7 năm 2025, trong một bối cảnh đất nước có rất nhiều sự thay đổi mạnh mẽ và quyết liệt. Đó là những quyết sách lớn như việc sáp nhập tỉnh, cải cách mã số thuế, tinh giản bộ máy nhà nước, hay những đổi mới về giáo dục. Những chuyển mình ấy khiến tôi cảm nhận rõ rệt một tinh thần đổi mới đang được khởi động, như thể chúng ta đang dọn đường và thiết lập những nền tảng vững chắc để có thể bước nhanh hơn, xa hơn trong tương lai gần.

Từ niềm tin và niềm hy vọng ấy, tôi đã viết nên Việt Nam – Tự hào tiếp bước tương lai.

Tôi luôn muốn mỗi ca khúc về quê hương, đất nước phải mang một tinh thần, một thông điệp, một sắc thái và một nguồn năng lượng riêng biệt. Với Việt Nam – Tự hào tiếp bước tương lai, đây là ca khúc hướng đến tương lai, và đối tượng tôi muốn chạm tới chính là các bạn trẻ. Muốn các bạn lắng nghe và cảm nhận, ca khúc phải bắt nhịp với nhịp sống của họ. Vì vậy, tôi chọn EDM – dòng nhạc mà giới trẻ yêu thích – để tạo nên sự gần gũi.

Tuy nhiên, tôi cũng đưa vào phần violin solo như một điểm nhấn nghệ thuật, giúp ca khúc cân bằng giữa tính hiện đại và giá trị thẩm mỹ. Sự kết hợp này nhằm tạo ra một nguồn năng lượng bùng nổ, nhưng vẫn giữ được chiều sâu nghệ thuật cần có cho một tác phẩm về Tổ quốc.

Đối với tôi, sự thiêng liêng nằm ở thông điệp và ca từ, còn chất liệu âm nhạc thì cần linh hoạt. Bởi nếu thông điệp có ý nghĩa đến đâu nhưng cách thể hiện không chạm tới đúng đối tượng, thì thông điệp ấy khó lan tỏa. Người nghe trước hết phải thích nghe, sau đó mới quan tâm đến ca từ, và chính lúc đó họ mới thấm được thông điệp mà tôi muốn gửi gắm.

Khoảnh khắc đó mang lại cho tôi niềm tự hào và vinh dự rất lớn, bởi những nỗ lực trong âm nhạc của mình đã được trân trọng và ghi nhận. Tôi là một trong 300 đại biểu tiêu biểu đại diện cho các tầng lớp nhân dân, và cũng là nhạc sĩ duy nhất có mặt. Điều đó đồng nghĩa với việc các bộ, ban, ngành và lãnh đạo đã nhìn nhận sự đóng góp của tôi trong việc lan tỏa tinh thần yêu nước thông qua âm nhạc.

Với tôi, đó chính là minh chứng rõ ràng rằng mình đã có cống hiến cho Tổ quốc, dù chỉ nhỏ bé ở phương diện tinh thần. Và có lẽ, đây cũng là lý tưởng cao nhất của một người nhạc sĩ: được sáng tác những ca khúc không chỉ để phục vụ giải trí, mà còn mang ý nghĩa xã hội, giá trị cho cộng đồng và đất nước.

Trước đây thì chưa, nhưng sau ngày 30/4 vừa qua, tôi đã nhận được rất nhiều món quà, nhiều kỷ vật từ các anh em chiến sĩ. Trong đó, có một kỷ vật đặc biệt là vỏ đạn của chiếc SU-30 trên bầu trời ngày 30/4 năm ấy. Với tôi, đó là món quà vô giá, không chỉ mang giá trị vật chất mà còn chứa đựng cả tinh thần, ký ức và niềm tự hào dân tộc.

Thực ra, tôi không nghe nhiều câu chuyện trực tiếp về ngày 2/9 lịch sử, nhưng lại được nghe rất nhiều về những anh hùng đã hy sinh trong các nhà tù Phú Quốc, Côn Đảo. Tôi từng đứng trong những nhà tù ấy, lắng nghe những câu chuyện được kể lại, và cảm thấy vô cùng ám ảnh. Ở độ tuổi 18, 20 – khi lẽ ra được sống trọn vẹn tuổi trẻ – họ lại bị giam cầm nơi ngục sâu, ngày đêm chịu tra tấn, mà tinh thần vẫn lạc quan, vẫn quyết tử cho Tổ quốc với khát vọng một ngày mai hòa bình.

Tôi thường tự hình dung, nếu ở trong ngục tù ấy, sáng mai không biết mình sống hay chết, hẳn ai cũng sẽ lo sợ, hoảng hốt. Thế nhưng thế hệ ông cha ta vẫn giữ được niềm tin, lý tưởng và sự lạc quan kiên cường. Chính điều đó khiến tôi luôn day dứt và khâm phục. Nó là một lý tưởng quá cao đẹp, và khiến tôi thấy rằng những gì mình đang làm hôm nay, dù cố gắng thế nào, vẫn chưa thể sánh bằng tinh thần và sự hy sinh của những thanh niên ở thế hệ trước.

Tôi tin rằng đất nước đang phát triển rất mạnh mẽ và trong tương lai sẽ còn tiến xa hơn nữa, nâng cao đời sống của người dân. Tôi kỳ vọng đặc biệt vào giáo dục và y tế, vì đó là hai nền tảng quan trọng nhất để phát triển dân trí, chăm lo sức khỏe và hạnh phúc cộng đồng. Cùng với đó, tôi mong các chính sách về hưu trí, chăm sóc người già, trẻ em, và sức khỏe toàn dân sẽ được chú trọng hơn, để ai cũng có thể sống an tâm và hạnh phúc.

Về phần mình, tôi chắc chắn sẽ tiếp tục cống hiến cho âm nhạc và cộng đồng, bởi tình yêu âm nhạc với tôi là không thể dập tắt. Tôi mong những bài hát của mình không chỉ để giải trí, mà còn lan tỏa thông điệp đẹp, giúp mọi người sống tốt hơn, yêu thương nhiều hơn – từ gia đình, thầy cô, bạn bè, đến thiên nhiên và quê hương đất nước. Đặc biệt, tôi hy vọng âm nhạc sẽ góp phần nuôi dưỡng trong thế hệ thiếu nhi những tư tưởng đúng đắn, để các em lớn lên với tình yêu thương, khát vọng cống hiến và niềm tự hào dân tộc.