Có những người ngày xưa không thích viết, có lẽ bởi họ chưa đủ chất liệu và chưa biết cách chuyển hóa những thứ bên trong họ thành câu, thành từ. Nhưng khi đi nhiều nơi, làm nhiều việc, vốn sống và những trải nghiệm đầy lên, họ lại khao khát được viết và thể hiện ra mọi thứ bên trong ra bằng nhiều dạng thức.

Bắt đầu sự nghiệp bằng những mẩu truyện ngắn, tản văn đăng tải trên Hoa Học Trò, Trà sữa tâm hồn với bút danh Lynh miêu, cũng là chủ nhân của một số đầu sách bán chạy dành cho giới trẻ như Những mùa hoa bay đi, Điều cuối cùng ở lại… Nhưng ở thì hiện tại, độc giả thấy Lynh miêu ít đăng tải truyện ngắn, tản văn như dấu ấn một thời. Lynh miêu của ngày hôm nay thường chia sẻ với bạn đọc những câu chuyện và trải nghiệm của mình về công việc, cuộc sống, con người, về những kỹ năng, bài học cô đúc kết được sau hành trình “tự học” của bản thân. Hiện tại, Lynh miêu giữ vai trò Giám đốc thương hiệu xuất bản Bloom Books do cô khởi tạo năm 2015 - nơi “chắp cánh” cho hàng trăm cuốn sách hay và đẹp đến với độc giả Việt.

Tôi nghĩ là không. Ngày nhỏ tôi đọc nhiều sách văn học, những cuốn sách do NXB Trẻ hay Nhã Nam xuất bản. Lớn lên, công việc liên quan đến con chữ đầu tiên của tôi là tác giả truyện ngắn của báo Hoa Học Trò. Vậy nên khi tôi quyết định mở một thương hiệu sách, vô hình chung nhiều người sẽ cho rằng tôi sẽ theo đuổi dòng sách văn học, tản văn, truyện ngắn - một hình ảnh Lynh miêu quá đỗi quen thuộc. Nhưng trong giai đoạn xây dựng Bloom Books, tôi không đặt sở thích cá nhân lên hàng ưu tiên mà tập trung trả lời hai câu hỏi: Thị trường đang thiếu cái gì? Nếu muốn phát triển thương hiệu xuất bản một cách bền vững, lâu dài, mình nên làm gì?

Khi ấy, những thương hiệu gạo cội mà tôi yêu thích vẫn giữ được chất lượng tuyệt vời. Cái mà tôi thấy ngành xuất bản Việt Nam còn thiếu là những hơi thở mới, điển hình là dòng sách dành cho các bạn trẻ. Bloom Books được khởi tạo vào năm 2015, cũng là thời điểm diễn ra làn sóng thứ 2 của ngành xuất bản Việt. Rất nhiều người trẻ dấn thân vào thị trường xuất bản, với những cái tên nổi bật như Skybooks, I love Cookbook hay Người Trẻ Việt…

Những thương hiệu mới như chúng tôi có sự trẻ trung trong cách làm sách, cả về nội dung và cách thức thể hiện, từ đó tạo nên những sản phẩm sách linh hoạt về khổ sách, chất liệu giấy, về concept, thẩm mỹ… Sự linh hoạt của từng cuốn sách giấy cũng phần nào thể hiện sự linh hoạt của mỗi nhà xuất bản.

Khi bắt đầu với ngành xuất bản, tôi làm biên tập viên tại một công ty xuất bản khá có tiếng. Tôi học hỏi được rất nhiều ở đó, nhưng vai trò biên tập viên không hợp với bản thân tôi. Mọi người thường lầm tưởng những người viết đều hợp với nghề biên tập, nhưng thật ra không phải. Công việc biên tập tương đối “tĩnh”, đòi hỏi sự kiên nhẫn rất cao. Một biên tập viên phải đọc một cuốn sách đến 3, 4 lần, điều mà thú thực là… tôi không thể làm được. Tôi muốn kết nối, thích trò chuyện, khao khát được phát huy nhiều kỹ năng của bản thân. Nghề biên tập là cái áo quá chật để tôi được làm những điều tôi muốn. Ngược lại, khi giữ vai trò quản lý (Founder và Managing Director) tại Bloom Books, tôi được đa nhiệm, được phát huy đa dạng các kỹ năng của mình. Hành trình Bloom Books lớn lên cũng là hành trình tôi phát triển bản thân, tự mày mò những kỹ năng còn thiếu, tự học những kiến thức còn chưa vững vàng.

Nói không vất vả thì không đúng, nhưng tôi thực sự yêu thích vai trò hiện tại. Nó cho tôi những cú nhảy, giúp tôi bung hết khả năng tiềm ẩn và chạm đến mọi điều tôi yêu thích. Là người lãnh đạo, tôi có thể tạo ra mọi sự thay đổi gần như ngay lập tức mà không bị phụ thuộc vào một bộ máy truyền thống hay sự vận hành đã đi vào lối mòn.

Thuận lợi lớn nhất là độc giả Việt Nam là những người không ngại đón nhận những điều mới mẻ. Ở giai đoạn 2015, cũng chưa có nhiều sách/thương hiệu làm sách như bây giờ.Như đã nói, thời điểm Bloom Books ra đời cũng là giai đoạn một số thương hiệu mới nhen nhóm hình thành. Bloom Books bắt được và cùng hòa vào làn sóng ấy, cùng các thương hiệu khác tạo nên xu hướng đọc mới cho độc giả.

Hiện tại Bloom Books đã hoạt động được 7 năm. 7 năm qua, chúng tôi phải liên tục quan sát, lắng nghe, đổi mới. Tôi cho rằng khó khăn lớn nhất nằm ở yếu tố con người. Chúng tôi, những người “đỡ đầu” Bloom Books, đã đi qua rất nhiều giai đoạn để định hình và xác định tương lai cho thương hiệu của mình.

Nếu mình nhìn nó là khó khăn thì là khó khăn. Và ngược lại.

Cá nhân tôi thấy đó là xu hướng thời đại chứ không phải khó khăn của một thương hiệu, một cá nhân. Mỗi thế hệ có những nhu cầu và hành vi khác nhau. Xu hướng của giới trẻ hiện nay là muốn những gì nhanh chóng, thông minh, tiết kiệm thời gian và có sự kết nối, tương tác trực tiếp. Đó là điều hoàn toàn bình thường.

Tôi không nghĩ sự ra đời của những hình thức đọc mới sẽ triệt tiêu sách giấy. Trong cuộc sống, có người thích nghe, người thích xem; tương tự có người thích đọc ngắn, người ham đọc dài… Đó là những sở thích, nhu cầu luôn tồn tại cùng nhau trong một xã hội. Và mỗi sản phẩm được sinh ra để phục vụ một nhu cầu tương ứng. Thay vì lo lắng đến nguy cơ bị “xóa sổ” khỏi thị trường, các thương hiệu sách truyền thống hãy cứ tập trung vào sản phẩm của mình để tiếp tục đem lại giá trị cho độc giả.

Bên cạnh đó, tôi cho rằng đây cũng là thời điểm các nhà xuất bản đưa ra phương án chuyển đổi số phù hợp. Hãy xem đây là cơ hội để mở ra một hình thức tiếp cận sách mới mẻ, sáng tạo cho người đọc. Đọc thế nào cũng là đọc, miễn người ta vẫn còn thích đọc đã là tốt lắm rồi.

Tôi ở giữa, tùy theo từng giai đoạn mà tôi sẽ nghiêng về một phía nhiều hơn.

Thời còn trẻ, tôi thấy mình mơ mộng, lãng mạn và nhìn cuộc sống thi vị lắm. Không nên đánh đồng sự lãng mạn với “sến súa”; có những người lãng mạn bởi họ nhìn cuộc đời chậm rãi, nên thơ. Đó là những chất liệu cần thiết cho hành trình viết. Ngày ấy tôi viết nhiều truyện ngắn, nhìn cuộc sống như một thứ gia vị, một bản hòa tấu tuyệt đẹp mà tôi cần chậm lại để cảm nhận. Sự mộng mơ, bay bổng thấm đẫm trong tính cách và con người tôi ngày trẻ.

Hiện tại, vị trí quản lý đòi hỏi tôi phải logic hơn. Tôi dần nghiêng mình về phía quyết liệt, nhanh nhạy. Bản chất con người luôn luôn là như vậy, trong mỗi cá thể luôn tồn tại song song hai phần đối lập như âm - dương, nam - nữ. Có thời điểm mình từ tốn, lãng mạn thì cũng có thời điểm mình quyết liệt, xông pha. Đó là sự hòa quyện tự nhiên và hợp lý. Bạn không cần phải bó buộc bản thân trong bất kỳ định danh nào cả.

Bloom Books là một quý cô thanh lịch, có chiều sâu về tâm hồn. Cô gái ấy có sự tự tin, quyết đoán, cô hiểu bản thân mình muốn gì và muốn trở thành ai. Đó là nền tảng để cô khám phá, học hỏi các kỹ năng, và vận dụng, sáng tạo trong cuộc sống của mình.

Khi xây dựng Bloom Books, tôi cũng hướng tới tệp độc giả có chân dung tương tự ở ngoài đời. Họ là những cô gái đang bước trên hành trình trở thành phụ nữ, và tôi hy vọng họ sẽ trở thành những quý cô biết thưởng thức cuộc sống này.

Chắc chắn rồi. Tôi nghĩ Bloom Books cũng trưởng thành cùng với tôi.

Bloom phản chiếu những mong muốn bên trong bản thân tôi vào năm 25 tuổi - thời điểm tôi khởi tạo thương hiệu. “Mình muốn trở thành ai trong xã hội? Mình cần học những kỹ năng gì?” Ở giai đoạn ấy, tôi là một cô gái vừa bước chân vào đời và khao khát học hỏi nhiều thứ. Và rồi các dạng sách của Bloom Books cũng sẽ thay đổi, chuyển dịch theo năm tháng.

Tuy nhiên, một cá nhân không làm nên tập thể. Bloom Books của hiện tại là sự hội tụ của nhiều sắc độ, bởi Bloom có thêm nhiều bạn đồng hành. Mỗi thành viên trong team cùng tôi xây dựng thương hiệu, do đó, chính các bạn cũng là người tạo màu sắc cho Bloom. Một thương hiệu sách là một cá thể, nó cần có hơi thở đương đại, cần phát triển cùng thời đại và trưởng thành cùng những con người tạo nên nó.

Tôi nghĩ đây là một xu hướng, và các nhà xuất bản cũng không nằm ngoài cuộc chơi này, như bất cứ cuộc chơi nào trước đây và sau này. Game nào thì luật đó. Các nhà xuất bản và công ty xuất bản như Bloom Books đang rất linh hoạt trong việc nắm bắt các xu hướng và trào lưu mới.

Câu hỏi trên đây rất quen thuộc với tôi, bởi đó chính xác là những gì các biên tập viên và nhân viên PR nhà Bloom đặt ra trong các buổi họp. “Đây có phải một trào lưu nhất thời? Mình có nên làm hay không? Liệu chúng ta có mang lại giá trị khi nương theo xu hướng?” Từ góc nhìn của tôi, vấn đề không nằm ở việc “liệu chúng ta có mang lại giá trị?”, mà là “chúng ta làm thế nào để cuốn sách trở nên có giá trị cho độc giả?” Tôi thích nhìn thấy những tư duy như vậy. Tôi tin rằng một sản phẩm được người đọc đón nhận là một sản phẩm giá trị.

Bên cạnh đó, dòng sách lifestyle và self-help mà Bloom Books theo đuổi cũng không yêu cầu kỹ thuật viết quá điêu luyện như một tác phẩm văn chương. Điều quan trọng cốt lõi là trải nghiệm của mỗi người, và cách ta đúc kết trải nghiệm ấy thành một cuốn sách.

Có những người ngày xưa không thích viết, có lẽ bởi họ chưa đủ chất liệu và chưa biết cách chuyển hóa những thứ bên trong họ thành câu, thành từ. Nhưng khi đi nhiều nơi, làm nhiều việc, vốn sống và những trải nghiệm đầy lên, họ lại khao khát được viết và thể hiện ra mọi thứ bên trong ra bằng nhiều dạng thức.

Tôi sẽ đánh giá mức độ phù hợp của họ với thương hiệu của mình.

Bloom Books là một thương hiệu trẻ trung, sạch sẽ, có thẩm mỹ, chuyên về dòng sách lifestyle và self-help chất lượng. Bloom nói không với scandal, drama. Những người đồng hành cùng Bloom cũng cần mang những màu sắc ấy, cần có sự chỉn chu trong mọi định dạng nội dung họ thực hiện. Tôi tin rằng nếu đã là những influencer/ content creator có tâm, họ sẽ luôn luôn tạo ra những sản phẩm chỉn chu, chất lượng. Bên cạnh đó, tôi cũng quan sát cách họ xây dựng cộng đồng, đánh giá liệu cộng đồng ấy có phù hợp với Bloom không. Đặc biệt, họ phải thực sự nghiêm túc với việc làm sách và cam kết đầu tư thời gian cho cuốn sách của mình. Đó là thứ các bạn cần chuẩn bị trước nhất nếu muốn bắt đầu viết cuốn sách của mình. Những bước còn lại, từ xây dựng outline, tìm họa sĩ thiết kế, phát hành sách, truyền thông sách… đã có đội ngũ của công ty xuất bản hỗ trợ.

Tôi nghĩ chúng quan trọng như nhau.

Người làm xuất bản cần tầm nhìn để dự đoán xu hướng đọc. Để một cuốn sách được xuất bản và ra mắt thị trường, chúng tôi phải chuẩn bị trong ít nhất 1 năm cho tất cả mọi công đoạn. Vậy nên người làm xuất bản luôn phải đi trước để hiểu xu hướng đọc trong 1 năm, hay thậm chí là 2-3 năm tới. Liệu vào thời điểm chính thức xuất bản, cuốn sách có còn được độc giả yêu thích, đón nhận nữa hay không? Càng ở lâu, làm sâu trong ngành, “linh cảm nghề nghiệp” của ta càng nhạy bén; nhưng quan trọng nhất vẫn là sự thấu hiểu và phân tích nhóm độc giả của mình.

Còn xu hướng là thứ có thể tồn tại lâu dài, hoặc chỉ hiện diện nhất thời. Đôi khi, xu hướng được nhen nhóm bởi chính những… công ty đối thủ. Trong tình thế đó, các nhà xuất bản phải tinh nhạy để đưa ra quyết định theo cuộc chơi này hay không, và nếu có, họ phải làm như thế nào.

Đó là lý do tại sao Bloom Books luôn có những cuộc họp phân tích xu hướng và những gì đang tác động đến tập khách hàng, từ đó đưa ra phương án để mình không nằm ngoài xu hướng đó.

Đôi khi tôi vẫn nói, tôi bị tước đi niềm vui đọc với chính những sản phẩm chúng tôi tạo ra. Tôi có mặt trong mọi bước thuộc quy trình xuất bản sách, từ thẩm định đầu vào, duyệt thiết kế, dàn trang… Và khi cầm trên tay cuốn sách được xuất bản, tôi không thể nhìn nó như một sản phẩm mới tinh. Điều đó vô hình chung làm mất đi cái niềm vui đọc sách nguyên bản trong mình. Nhưng điều tôi có là sự hiểu về những câu chuyện đằng sau cuốn sách, từ màu sắc, thiết kế, hình ảnh đến tấm bìa… Với những sản phẩm sách của những thương hiệu khác, đôi khi tôi vẫn mắc “bệnh chuyên gia”. Thông thường khi xem sách, mọi người sẽ lật giở từng trang một. Nhưng tôi sẽ lật ngay tới trang cuối cùng để xem đâu là những gương mặt làm nên cuốn sách.

Tuy nhiên, tôi vẫn cố gắng giữ thú vui nguyên bản của mình. Cuối tuần tôi vẫn đi mua sách, đọc sách theo cách ngày xưa mình từng đọc.

Không chỉ mình tôi, mà bất kỳ ai, ở vị trí nào cũng đã từng ít nhất một lần nghĩ đến điều đó, tôi tin là thế. Suy nghĩ ấy có thể sẽ đến khi chúng ta gặp trắc trở trong công việc, hoặc khi chúng ta đang cảm thấy quá an toàn và cần sự đổi mới.

Tôi cho rằng sự thay đổi không đến từ việc tôi làm sách mà do tính chất của từng giai đoạn trong cuộc đời. Tôi vẫn là tôi thôi, vẫn có những kênh để viết vu vơ, một fanpage để giao lưu với các bạn độc giả từ thời tôi còn là Lynh miêu của báo Hoa Học Trò. Cái khác là giờ đây tôi không viết truyện ngắn nữa, tôi viết về lifestyle, self-help. Đó là sự đổi thay rất tự nhiên của một con người theo chu trình của cuộc đời.

Các bạn nhà Bloom rất mong chờ tôi ra sách mới, một cuốn sách do chính Bloom phát hành. Tôi hứa với các bạn từ… năm 2015, rất lâu rồi, vậy mà đến giờ vẫn chưa thực hiện được. Nhưng nếu Lynh miêu viết sách trở lại, cuốn sách ấy sẽ thể hiện một hình thái mới của con người tôi hiện tại, với những trải nghiệm hiện tại. Không phải một tác phẩm văn học, đó sẽ là cuốn sách tổng hợp những kỹ năng, trải nghiệm tôi học được và mong muốn chia sẻ lại với những bạn trẻ hơn mình.

Có một câu nói vui thế này, những người viết sách bị “trúng lời nguyền”, họ không bao giờ đọc lại tác phẩm của mình sau khi xuất bản. Nhưng tôi vẫn luôn nhen nhóm hy vọng viết được một cuốn sách mà chính mình có thể đọc đi đọc lại trong nhiều năm.

Ngày xưa mình rất vô tư, mình dám phơi bày tâm can, ruột rà, nỗi lòng của mình dưới dạng thức là văn chương. Mình vô tư nhưng rất dũng cảm, bởi mình dám nói hết những tâm tư thầm kín ở rất sâu bên trong mình.

Cám ơn Lynh miêu vì những trải lòng rất chân thành.