Mình phải phân định rất rõ ràng: Khi nào mình đang đi một mình, và khi nào mình đang dẫn dắt một đội ngũ. Trong kinh doanh, đôi khi mình phải đưa ra những quyết định rất cá nhân để nhìn thấy con đường mình muốn đi - con đường đúng đắn với tầm nhìn mình đặt ra trước đó. Tất nhiên ngay vào thời điểm đấy, không phải tất cả mọi người đều hiểu tầm nhìn của mình; nhưng họ đủ niềm tin vào mình, vào con đường mình vạch ra trước mắt.
Mình không biết với đàn ông thì sao, nhưng là một người phụ nữ làm lãnh đạo, mình cho rằng đây là một việc tương đối thử thách. Mình cần rất nhiều niềm tin vào quyết định của bản thân, và cũng phải cực kỳ cứng rắn với nó.
Mình quan tâm tới khía cạnh cảm xúc của mọi người, và đó là lúc mình nhìn thấy những vấn đề mà nếu chỉ đứng từ góc độ công việc, mình sẽ không nhận ra.
Lấy ví dụ, mới đây mình đã làm một việc khiến mình cảm thấy thật sự tự hào: Mình mua bảo hiểm cho team. Mình biết với nhiều công ty, đây là điều hết sức bình thường, nhưng với một người đi làm freelance nhiều năm như mình, mình rất vui vì có thể giúp nhân viên yên tâm, thoải mái hơn về môi trường làm việc để có thể tập trung hoàn toàn vào công việc. Hay như việc mình chính thức có văn phòng cho COOKED và ăneat cũng hoàn toàn là vì các bạn nhân viên. Mình hiểu rằng các bạn cần một nơi chốn để làm việc, để gặp nhau và tạo ra những kết nối tuyệt vời với nhau.
Mình cũng quan tâm đến mọi người như một con người. Có những trường hợp mình đã trao đổi thẳng thắn với đối tác: “Cả anh chị và em đều hiểu nếu làm việc này thì rất tốt; nhưng em thấy rằng với tính cách của anh chị, anh chị sẽ không chọn làm nó. Nên mình đừng cân nhắc phương án này nữa.” Có lẽ đó là một nét tính cách nghiêng về “phụ nữ": Mình nhìn nhận mọi người như một con người, rồi sau đó mới nhìn dưới lăng kính công việc.
Mình không quá nữ tính đâu, thậm chí với những hành động và quyết định trong cuộc sống, mình sẽ khá là.. đàn ông đấy. Mình ít khi cân nhắc về những thứ mang tính “phụ nữ" trong những quyết định ấy. Nhưng một khi đã biết mình phải làm gì, mình sẽ làm điều đó một cách mềm mại nhất có thể.
Đồng thời, mình luôn nghĩ từ góc độ người nghe để biết người đấy đang cảm thấy thế nào, họ đã sẵn sàng nghe mình nói chưa, hay họ đã sẵn sàng để nghe những gì. Mình cho rằng đây là việc mà phần đa phụ nữ sẽ làm tốt hơn đàn ông một chút.
Chưa bao giờ! Với người đồng hành, bản thân mình luôn ưu tiên hai điều: Quality time (thời gian chất lượng) và sự tập trung dành cho nhau. Mình sẽ rất khó chịu nếu hai người đang nằm cạnh nhau, đang muốn dành thời gian bên nhau mà mỗi người lạ không thực sự tập trung vào đối phương. Mình muốn mọi thứ phải thật năng suất: làm việc năng suất, ở cạnh nhau năng suất.
Ngoài ra, từ trước tới nay mình luôn lựa chọn những người hiểu cho công việc của mình; hoặc kể cả không hiểu, thì người ta có đủ tình yêu để cảm thông với mình. Vợ chồng mình là vậy, nếu một trong hai người phải đi làm và người kia phải ở nhà một mình, chúng mình đều cảm thấy rất ổn thôi. Nên thật ra với mình, câu chuyện quay về việc liệu bạn có đủ hiểu bản thân mình để chọn một người phù hợp với cuộc sống của mình hay không.
Đó là ngày mọi việc mình làm đều là việc mình nên làm, và đó cũng là việc mà mình muốn làm. Bây giờ mình cũng bắt đầu… “có tuổi" rồi, mình phải để ý hơn về sức khỏe, dinh dưỡng. Bây giờ mình rất thích ăn đồ healthy. Ngoài việc biết rằng cơ thể mình đang khỏe mạnh hơn nhờ chế độ dinh dưỡng mới, mình đã tìm ra một “kiểu healthy" phù hợp với bản thân, khiến mình thấy ăn đồ healthy thật là ngon.
Không đâu! Nếu thật sự yêu “mình”, bạn sẽ luôn muốn “mình" khỏe mạnh. Mình nghĩ đây cũng là điều mọi người thường hay nhầm lẫn, rằng yêu là chỉ làm những gì khiến mình thấy thoải mái mà thôi. Với mình, đó là một tình yêu hơi… nuông chiều, hơi bề mặt, hơi độc hại. Với mình, một tình yêu thương đủ sâu sắc là khi mình hiểu rằng sẽ có những lúc mình nuông chiều, cũng sẽ có những lúc mình làm những điều không quá dễ dàng cho người yêu thương để đầu tư cho một hạnh phúc đường dài, một tương lai trọn vẹn hơn.
Tự tin vào bản thân mình, và biết mình phải làm gì!
Thật sự mà nói thì khi mới bước chân vào kinh doanh, mình vẫn còn nhiều tự ti lắm. Mình là dân tay ngang từ sáng tạo, nghệ thuật sang làm F&B, mình không có chuyên môn và cũng không được đào tạo bài bản; mình làm F&B đơn giản vì mình thích. Nên ở thời điểm bắt đầu, mình đã có suy nghĩ: Rồi sau này người ta sẽ công nhận mình, đến lúc đó hẵng đòi hỏi quyền lợi cho mình. Nhưng không, nếu không “fair play" ngay từ đầu, chắc chắn về sau mình rất dễ thiệt thòi.
Dĩ nhiên, mình áp lực chứ! Mình dấn thân vào một lĩnh vực hoàn toàn lạ lẫm, và hành trang đem theo là niềm tin vào bản thân và mô hình của mình. Nhưng chính những áp lực ấy khiến mình càng quyết tâm làm mọi thứ bằng sự tử tế, cầu toàn và cống hiến hết mình.
Mình mất 9 tháng 10 ngày để đưa 21 GAM đi vào hoạt động - bằng đúng với thời gian thai nghén một đứa con. Mình rất yêu, rất yêu 21 GAM, và mình vững tin rằng 21 GAM của mình xứng đáng được thành công. Mình cầu toàn, chăm chút và tỉ mỉ, để mỗi khách hàng đến đây đều thấy được tâm huyết của mình dành cho quán - từ logo, cánh cửa, quầy bar, đến âm nhạc, menu… Tình yêu chân thành mình dành cho 21 GAM, mình tin mọi người đều sẽ cảm nhận được, sẽ thấy thấu-chạm, và sẽ muốn quay trở lại nơi đây thêm nhiều lần nữa.
Điều tiên quyết là sự uy tín. Tiền cũng quan trọng đấy, nhưng uy tín quan trọng hơn!
Điều thứ hai là sự cầu toàn, để mình luôn làm mọi thứ với độ chỉn chu cao nhất, và tất cả những gì mình đưa đến khách hàng đều có chất lượng tốt nhất.
Điều thứ ba là sự nhẹ nhàng. Nhiều người nghĩ rằng làm lãnh đạo là phải… “đao to búa lớn" và khiến nhân viên sợ mình, nhưng không, mình không cho là vậy. Hãy để các bạn được phục mình, bằng sự nhẹ nhàng và yêu thương nhất có thể.
Đến bây giờ, mình vẫn gọi các em nhân viên trong quán là “Yêu ơi". Mình không bao giờ mắng các em nặng lời. Tức lắm mình cũng chỉ nói: “Chị bực mình rồi", và chỉ thế thôi. Mình rất vui vì các em… không ai sợ mình cả, lần nào gặp cũng gọi mình là “Công chúa 21 GAM" rất đáng yêu và tình cảm.
Mình rất cảm xúc - và đó cũng chính là tinh thần chung của những quán mình làm, từ 21 GAM đến Emoi Izakaya. Mình cũng nhạy cảm, và trong việc vận hành một doanh nghiệp F&B, mình tin rằng sự nhạy cảm là điều cần thiết. Đó là thứ giúp bạn thấu hiểu mong muốn của khách hàng, của nhân viên, và của chính bản thân bạn.
Không đâu! Nói thật thì mình không phải tuýp người làm việc chăm chỉ (cười) Mình cực lười, nhưng cũng chính vì lười nên mình thường nghĩ ra cách hay nhất, nhanh nhất, tiện nhất để làm mọi việc - và vẫn thỏa mãn sự cầu toàn của mình.
Mình cũng không một mình cáng đáng tất cả, mà may mắn có những người đồng hành hiểu mình, bổ khuyết cho mình. Mình có thể làm rất tốt về sáng tạo, về ý tưởng, marketing, về khách hàng; nhưng bảo mình xây quán thế nào, tính toán dòng tiền ra sao thì mình… mù tịt. Mình cũng không thể nào túc trực trên quán 24/7. Mình thường nói với các bạn nhân viên: “Chị tuyển các em không phải là để bảo các em làm gì, mà các em hãy bảo chị phải làm gì. Chị muốn được học hỏi nhiều hơn từ mọi người". Nên để nói mình cân bằng cuộc sống như thế nào, thì mình thật sự không thể tự cân bằng được đâu! Mình cần những người xung quanh giúp mình cân bằng.
Trong công việc là thế, trong cuộc sống thường ngày cũng vậy. Mình luôn mong muốn có những người bạn, người thân khiến mình thấy đủ an toàn để chia sẻ. Nếu có một ai đó lắng nghe và thấu hiểu cho nỗi buồn của mình, thì đó chẳng phải là một điều quá tuyệt vời sao?
Bạn bè mình thường bảo “Su hào sảng quá, Su hay cho đi quá!” và lo điều đó sẽ khiến mình bị thiệt. Nhưng mình lại thấy rất vui nếu có thể cho đi một điều gì đó.
Mình tin rằng mỗi người có một cách yêu thương bản thân khác nhau. Với mình, đó là những ngày mình ăn đủ ba bữa, dành thời gian tập thể dục, và trong mình luôn đong đầy hạnh phúc.
Mình cũng không để bản thân lún quá sâu vào một cảm xúc nào đó. Mình thường chuyển hóa nỗi buồn thành… menu. Mình thích viết note, thích thơ, thích đọc những bài viết thật dài và xúc động. Và tất cả những mênh mang buồn bã ấy trở thành “vốn liếng" để mình sáng tạo hơn.
Thôi thì, trời có sập thì nỗi buồn của mình vẫn đẹp như một bài thơ. Mình lên quán xem menu mình viết, và trời ơi, sao nỗi buồn của tui đẹp quá! (cười).
Thực ra đối với mình, chỉ có sếp tốt và sếp chưa đủ tốt thôi, khó tách biệt sếp theo giới tính lắm! Nhưng nếu để trả lời câu hỏi này, mình nghĩ các bạn nữ thường có khả năng thích nghi và tính linh hoạt, mềm mỏng hơn trong điều hành. Trong cuốn Homo Sapiens mình từng đọc cũng nhắc đến một ý, rằng phụ nữ có khả năng thích ứng cao - được phát triển xuyên suốt quá trình tiến hóa của loài người - vì theo thời gian khi phái nam đi săn bắt hái lượm mang tính tập trung cao thì phụ nữ ở nhà thường phải quán xuyến nhiều việc cùng một lúc, mà chúng ta hay gọi là multi-task.
Một đặc điểm dễ thấy nữa là trí tuệ cảm xúc. Mình phải thừa nhận phụ nữ nói chung có “giác quan thứ 6” nhạy cảm, và điều đó khiến phụ nữ dễ thấu hiểu, đồng cảm với cảm xúc của những người xung quanh. Đặt trong bối cảnh doanh nghiệp, sự nhạy cảm này càng có vai trò đặc biệt quan trọng. Với những nhân sự Gen Z thời nay, động lực đi làm của các bạn rất khác so với thế hệ của mình. Không dừng lại ở nhu cầu tài chính để trang trải cuộc sống, các bạn còn quan tâm đến tầm nhìn của công ty, cũng như câu chuyện sức khỏe tinh thần ở nơi làm việc. Chính mình cũng mất khá nhiều thời gian để tìm hiểu các bạn đang thực sự cảm thấy thế nào. Nhưng khi ngồi xuống cùng các bạn và chủ động mở lòng, mình nhận ra các bạn cũng không ngại chia sẻ với mình. Áp lực mỗi thời mỗi khác; thậm chí trong một số trường hợp, áp lực của Gen Z còn khủng khiếp hơn những thế hệ trước như mình rất nhiều. Đó là lý do vì sao mình tin rằng sức khỏe tinh thần là một nhu cầu rất thiết thực và đúng đắn.
Có một điều rất đáng trân trọng ở các bạn Gen Z: Các bạn chủ động sắp xếp me-time cho mình, và sẵn lòng nói với mình rằng “hôm nay em đang thấy không ổn, em xin phép được nghỉ một ngày.” Những lúc đó, mình cũng phải nhìn nhận lại và tự hỏi: Liệu mình có đang lắng nghe bản thân đủ như các bạn trẻ hay không?
Mình học được ở các bạn cách cân bằng công việc và cuộc sống. Trước đây, mình là kiểu người cứ thế mà lao về phía trước. Nhưng bây giờ, mình đã bắt đầu quan sát những dấu hiệu của cơ thể và tâm trí, để biết khi nào mình gần chạm mức “burn-out" và cần được nghỉ ngơi.
Lại là một câu hỏi khó (cười).
Thật ra mình thường đặt ra kỳ vọng và quản lý những kỳ vọng của mình. Mình không muốn tách bạch rõ ràng giữa một bên là cuộc sống công việc, một bên là cuộc sống cá nhân. Khi làm việc, mình cũng đang sống mà! Và thi thoảng trong những cuộc đi chơi, những ý tưởng mới mẻ cho công việc cũng tự tìm đến với mình.
Trong những cuộc trò chuyện về work-life balance, mình luôn đặt câu hỏi: Điểm cân bằng mọi người đang nói tới là gì? Còn với mình, cân bằng là khi mình thật sự hiện diện tại giây phút đó. Khi làm việc, mình tập trung tâm trí cho công việc. Khi nghỉ ngơi, mình hoàn toàn thả lỏng để cơ thể và tâm trí được thư giãn. Mình cũng nhìn khái niệm cân bằng ở một phạm vi thời gian rộng hơn, không phải một ngày, một tuần mà là một năm chẳng hạn. Trong năm, mình chấp nhận có những thời điểm cực kỳ bận rộn, và mình phải hy sinh thời gian cá nhân cho công việc. Nhưng sau đó, mình sẽ có những tháng ngày thong dong hơn để vui chơi, đi du lịch. Và khi nhìn lại một năm đó, mình vẫn cảm thấy: Ồ, thời gian mình dành cho sự nghiệp và cho những mối quan hệ với bản thân, gia đình, bạn bè vẫn rất cân bằng đấy chứ!
