I. Giới thiệu về khủng hoảng bản sắc và liên hệ tới sáng tạo nội dung

Bản sắc là thứ có sẵn trong mỗi một con người, nó biểu hiện phần nhỏ qua vẻ bề ngoài và phần lớn qua những điều bạn không thể nhìn bằng mắt thường như: đặc điểm tính cách, giá trị sống, nhân sinh quan, tín ngưỡng,… Nó được hình thành bởi rất nhiều các yếu tố xung quanh như: môi trường sống, văn hóa, các giá trị truyền thống, hiện đại mà bạn tiếp xúc mỗi ngày, các quan điểm và hành vi đến từ gia đình, bạn bè, tôn giáo.

Còn khủng hoảng bản sắc là một trạng thái tâm lý xã hội mà người gặp phải sẽ cảm thấy bị đe dọa, áp lực, hoài nghi về bản thân với các giá trị mà mình đang theo đuổi. Nếu không vượt qua được, kết quả tất yếu là đánh mất bản sắc, giá trị của bản thân bị lu mờ.

Đi sâu hơn vào khủng hoảng bản sắc trong sáng tạo nội dung thì sao?

“Nội dung” chính là cầu nối giữa bạn và khán giả. Thông qua nội dung, khán giả hiểu về bạn, về thế mạnh và quan điểm của bạn, về lối tư duy và những thứ mà bạn có thể đóng góp cho cộng đồng nói chung hay khán giả của bạn nói riêng. Chính vì thế, nội dung bạn tạo ra rất quan trọng.

Khủng hoảng bản sắc trong sáng tạo nội dung biểu hiện qua kết quả: nội dung không còn phản ánh những giá trị mà bạn muốn chia sẻ, không làm nổi bật được cá tính của bạn, thiếu tính độc đáo. Hay tệ hơn là, bạn không thể sản xuất ra nội dung mới, hoặc liên tục sản xuất ra những nội dung không liên quan đến nhau và đến chủ đề chính,…

II. Nguyên nhân dẫn đến khủng hoảng bản sắc trong sáng tạo nội dung

Sau khi tiếp xúc và nghiên cứu, mình chia nguyên nhân làm 02 trường hợp chính:

Trường hợp 1: Khủng hoảng đến từ các yếu tố bên ngoài như:

• Áp lực từ cộng đồng: Những nhà sáng tạo nội dung thường xuyên phải đối mặt với áp lực từ cộng đồng, đặc biệt là với các yêu cầu về việc phải tạo ra nội dung mới và hấp dẫn để thu hút lượng người xem lớn. Họ rất dễ thay đổi nội dung của mình để phù hợp với xu hướng hoặc những yêu cầu từ khán giả, nhà tài trợ hoặc đối tác.
• Bị ảnh hưởng bởi xu hướng: Trong việc tạo nội dung, một số creator có thể bị áp lực bởi những xu hướng phổ biến. Họ cố gắng đi theo nó để thu hút sự chú ý của khán giả. Tuy nhiên, nếu không giữ vững được bản sắc của mình trong việc tạo ra nội dung, họ dễ dàng trở thành một “bản sao chất lượng thấp”, mất đi tính độc đáo và khác biệt của mình, dần trở nên nhạt nhẽo và thiếu sức hút.
• Những phản hồi tiêu cực: Những phản hồi tiêu cực và nhận xét không tốt trên mạng xã hội có thể làm nhà sáng tạo bị stress và hoài nghi năng lực của mình, không còn tự tin sản xuất nội dung.
• …

Trường hợp 2: Khủng hoảng đến từ các nguyên nhân nội tại:

• Thiếu khả năng tự nhận thức về bản thân (Self-awareness): Self-awareness giúp bạn hình dung rõ ràng những điểm mạnh, điểm yếu, mục tiêu và hướng đi trong công việc nói chung và sáng tạo nội dung nói riêng, giá trị bạn muốn theo đuổi và mang lại cho cộng đồng. Khi thiếu đi khả năng tự nhận thức về bản thân, bạn không hiểu chính mình đang làm gì và để được gì, dễ dàng hoài nghi chính mình mỗi khi kết quả không như mong đợi.
• Thiếu niềm tin vào bản thân, thiếu tư duy sáng tạo.
• Hiệu ứng tâm lý FOMO (Fear Of Missing Out): bạn sợ bị bỏ lỡ cơ hội tham gia vào một hoạt động nào đó có tính viral cao như trend.
• Hiệu ứng tâm lý peer pressure: là sức ép đồng loạt từ những người xung quanh, khiến bạn cảm thấy bản thân phải làm theo những gì mà những người khác đang làm để được chấp nhận và không còn can đảm bước trên con đường của chính mình.
• Nhu cầu được khẳng định bản thân: không ít creator nhìn nhận giá trị của mình qua các đánh giá, số lượt thích, lượt chia sẻ, và lượt theo dõi. Điều này khiến bạn nhắm nhầm mục tiêu và dễ bị sa đà vào việc phải tạo ra các nội dung “viral” nhưng chưa chắc đã chất lượng.

III. Những biểu hiện cho thấy bạn đang gặp khủng hoảng bản sắc trong sáng tạo nội dung

Khủng hoảng bản sắc là một trong những xung đột quan trọng nhất mà con người phải đối mặt. Thế nhưng tin vui là, nó không đến để “làm hại” bạn, nó đến để “đánh thức” bạn. Như một cái bạt tai trong lúc u mê, nó giúp bạn tỉnh táo lên, dành thời gian nhìn nhận vấn đề, nhìn nhận về bản thân và con đường bạn chọn.

Vậy những biểu hiện nào giúp bạn nhận ra mình đang gặp khủng hoảng để sẵn sàng đối mặt với nó, và giải quyết nó?

1. Bạn không còn có động lực để tạo ra nội dung mới hoặc cảm thấy khó khăn trong việc tìm kiếm ý tưởng mới.
2. Bạn sợ hãi và lo lắng về sự phản đối, chỉ trích hoặc phản hồi tiêu cực từ khán giả.
3. Không tự tin về nội dung của mình và thường xuyên so sánh mình với những người khác.
4. Nội dung không có sự cân bằng giữa thỏa mãn nhu cầu của khán giả và niềm đam mê của mình. Bạn thường cố gắng theo đuổi những xu hướng mới nhất để thu hút khán giả bất chấp việc chính bạn không hề thích điều đó.
5. Thường xuyên đánh giá bản thân mình dựa trên sự thành công của nội dung của mình, thay vì tập trung vào giá trị của nội dung đó.
6. Thiếu niềm tin vào sự lựa chọn của mình. Do đó, bạn thường có nhiều thay đổi trong phong cách và hướng đi của sự nghiệp.
7. Không có một mục tiêu rõ ràng hoặc không biết mình muốn đi đến đâu trong sự nghiệp của mình. Không có công cụ đo lường hiệu quả công việc.
8. Không tìm thấy niềm vui và cảm hứng từ những công việc mình đang làm.

• Ví dụ 1:

A là một creator trên nền tảng TikTok, A đăng video liên tục và thu hút được nhiều lượt xem và theo dõi. Tuy nhiên, sau một thời gian, bạn ấy bắt đầu stress vì không biết làm thế nào để tạo ra nội dung mới và độc đáo để thu hút người xem.

Khủng hoảng bản sắc sẽ xảy ra nếu bạn ấy bị cuốn vào việc cố gắng tạo ra nội dung để đáp ứng kỳ vọng của người theo dõi, mặc kệ việc nội dung có phù hợp với chủ đề chính hay không, mà không thực sự tập trung vào mục tiêu và tầm nhìn ban đầu của mình, giữ vững phong độ với những nội dung vừa phù hợp, vừa có chất lượng cao.

• Ví dụ 2:

Creator ‘Út về vườn’ là một case study điển hình cho việc giữ vững được bản sắc của bạn ấy trước hàng loạt các nhà sáng tạo nổi bật khác trên Tiktok. Bạn ấy chọn đi con đường của riêng mình với chủ đề: cuộc sống thôn quê, vườn tược, nấu ăn,… Bạn ấy hầu như không bị những xu hướng làm ảnh hưởng đến con đường đã chọn.

Kiên trì đủ lâu, thông qua nội dung là những video, bạn ấy xây dựng thành công thương hiệu cá nhân của mình, làm nổi bật bản sắc riêng với những dấu ấn riêng liên quan đến thôn quê, nấu ăn và vườn tược.

Có thể sẽ có lúc bị stress và bí ý tưởng, nhưng điều đó không làm bạn ấy bị khủng hoảng, hoặc bạn ấy đã vượt qua được khủng hoảng. Bằng chứng là, các video được đăng tải vẫn mang màu sắc rất “Út về vườn”.

IV. Cách vượt qua khủng hoảng bản sắc trong sáng tạo nội dung

Hành trình của một creator thường có vô số ngã rẽ và chiều hướng phát triển khác nhau. Kết quả của việc sáng tạo nội dung cũng không phát triển và liên tục tăng như cái cách tôi – bạn – một creator gia tăng sản xuất các nội dung của mình.

Nền tảng cần thời gian để làm quen và phân bổ nội dung. Khán giả cần có thời gian nhận biết, thích ứng và lựa chọn gắn bó với nội dung của bạn. Chính bản thân bạn cũng cần thời gian để sản xuất ra một lượng nội dung đủ nhiều để mọi người có hình dung rõ ràng về bạn trước khi quyết định có những kết nối sâu sắc hơn, như trở thành một người theo dõi của bạn. Mọi thứ, đều cần thời gian.

Nếu như một lúc nào đó, bạn bắt đầu hoài nghi chính mình, hãy cho mình thêm thời gian và tập trả lời lại những câu hỏi sau:

• Trước khi bắt tay vào sản xuất nội dung, bạn đã nghiêm túc vạch ra hướng đi cho chính mình chưa? Và bạn có đang đi đúng hướng?
• Nội dung bạn đang chia sẻ có phải là sở thích, thế mạnh, sự đam mê của bạn?
• Phải mất bao lâu để những nội dung bạn chia sẻ đủ nhiều và đủ giá trị để khán giả ấn nút “follow”?
• Bạn vẫn đang sống tốt và phát triển hơn mỗi ngày (dù ít) với hành trình của một creator chứ?
• Bạn có từng tự làm việc với chính mình: bạn và các content creators khác không giống nhau. Vậy nên, hãy chỉ quan sát cách người khác nghiêm túc đi con đường của họ, học tập ở họ sự kiên nhẫn, kiên trì và sáng tạo; sau đó kiên định đi con đường của mình, tự tìm kiếm các giải pháp cho mình xuất phát từ chính bản thân.
• …

Việc cho mình thêm thời gian để trả lời rõ ràng những câu hỏi trên sẽ giúp bạn có cơ hội nhìn lại bức tranh tổng quát cho con đường của mình. Những định hướng, mục tiêu, thời gian cụ thể để bắt đầu đo lường hiệu quả,…Điều này sẽ giúp bạn biết bước tiếp theo của bạn là gì? Thay vì tiếp tục hoài nghi, bạn chọn hành động để loại bỏ hoài nghi. Và như vậy, bạn đã vượt qua một lần khủng hoảng.

V. Kết luận

Khủng hoảng bản sắc là một phần tự nhiên của quá trình sáng tạo và phát triển bản thân. Nó có thể xảy ra vào bất kỳ thời điểm nào trên hành trình của bạn. Nó có trở thành rào cản hay không, phụ thuộc vào chính cái cách bạn phản ứng lại. Bạn lựa chọn cúi đầu chịu thua hay lựa chọn dùng nó làm bàn đạp để tiến lên trên hành trình thấu hiểu bản thân, sáng tạo nội dung của mình?

Khủng hoảng bản sắc không đáng sợ, chỉ cần bạn:

• Đừng đánh giá quá cao nó.
• Tăng cường khả năng tự nhận thức về bản thân.
• Vạch rõ mục tiêu, tầm nhìn ngay từ đầu.
• Hiểu nền tảng, cho mình đủ thời gian để "viral".
• Cải thiện và phát triển nhưng kiên định với giá trị cốt lõi.
• Và không thể thiếu, đó chính là lòng dũng cảm nhìn nhận các nhu cầu chưa được đáp ứng của bản thân, trấn an nó và có chiến lược để thỏa mãn các nhu cầu này – xuất phát từ chính bạn.

Vượt qua khủng hoảng bản sắc, nội dung của bạn lại tiếp tục được xuất phát từ bạn, dựa trên mọi thứ liên quan tới hoặc thuộc về bạn. Bạn tiếp tục tiến lên trên con đường hình thành thương hiệu cá nhân riêng của mình với tầm ảnh hưởng thực sự.

Điều đó cũng gián tiếp làm đa dạng và phong phú thêm thư viện nội dung khổng lồ được sản xuất bởi những creator với cá tính rất riêng. Từ đó, người tiêu thụ nội dung sẽ tiếp cận được nhiều góc nhìn, nhiều dạng nội dung, nhiều cách thể hiện khác biệt, và mạng xã hội không hề nhàm chán.

Song song với đó, việc này cũng sẽ tạo ra một sân chơi đầy màu sắc, giảm định kiến, tăng cơ hội thể hiện bản thân cho các creator khác.

Bài viết được thực hiện bởi The Next Creator - thư viện tri thức dành cho content creator, bởi content creator.

Đón đọc bản tin hàng tuần của The Next Creator tại: https://www.thenextcreator.vn/ 

Tìm hiểu thêm về The Next Creator tại: https://beacons.ai/thenextcreator