Văn hóa đại chúng Hàn Quốc hay được biết đến tên gọi là Hàn Lưu (Hallyu) được mệnh danh là một trong những nền văn hóa có sức ảnh hưởng thay đổi công nghiệp giải trí. Sau những tác phẩm điện ảnh kinh điển làm mưa làm gió khắp khu vực Châu Á, Hallyu dần tiến gần hơn tới thế giới nhờ Kpop cũng như nền công nghiệp thần tượng. Thông qua hình tượng các idol Kpop, âm nhạc và văn hóa Hàn Quốc được truyền tải đi khắp năm châu, cùng với đó là “văn hóa fandom” - một trong đặc trưng chỉ fan Kpop mới có. Kpop thường được giới trẻ biết đến qua từng thời kỳ, gọi tắt là Gen 1, Gen 2, Gen 3 và hiện nay là Gen 4 (Gen: Generation - thế hệ). 

Nếu như Gen 1 là những nhóm nhạc mở ra thời đại Kpop với chất hiphop đặc trưng như S.E.S, Fin.KL, H.O.T, Shinhwa; hay Gen 3 Mỹ tiến đầy thành công với loạt thành tích khủng cùng BTS, BLACKPINK… thì Gen 2 lại gây thương nhớ với biết bao thế hệ bởi sự có mặt của các nhóm nhạc huyền thoại. Không phổ biến rộng rãi với YouTube, TikTok hay Spotify như bây giờ, Gen 2 trong ký ức của giới trẻ Việt nói riêng chính là ZingMe, iTV cùng những sản phẩm âm nhạc đầy chất riêng mà ngày nay khó thấy. Cùng với đó, nhiều văn hóa Kpop được ra đời, phát triển đa dạng đến ngày nay, trở thành “cái nôi” được người hâm mộ giữ gìn và trân trọng.

Văn hóa fandom - Nền văn hóa đặc biệt được phát triển qua nhiều thập kỷ

Lightstick 

Một trong đặc điểm nhận dạng đặc trưng của mỗi nhóm nhạc Kpop chính là lightstick - công cụ phủ kín các concert với màu sắc đại diện của mỗi fandom. Ngày nay, lightstick được thiết kế với đa dạng màu sắc, tính năng, xen lẫn logo của từng nhóm nhạc, nhưng trước đó, lightstick được biết đến là chiếc gậy phát sáng, với kiểu dáng đơn điệu và thường được sử dụng trong mỗi buổi hòa nhạc. BIGBANG chính là nhóm nhạc đập tan khái niệm đó, mang đến hình ảnh lightstick đầy quyền lực với chiếc vương miện màu vàng. Theo sau nhóm, loạt lightstick ấn tượng của Kpop được ra đời, trở thành “linh hồn” của nhóm nhạc cũng như đặc điểm nhận dạng của fan mỗi nhà. 

Trước lightstick, các nhóm nhạc Gen 2 cũng lựa chọn cho mình những màu sắc đặc trưng riêng, như màu vàng - BIGBANG, màu xanh nước biển - Super Junior, đỏ - DBSK hay hồng - SNSD. Màu sắc này cũng được ứng dụng vào lightstick, mang đến hình ảnh “biển màu” được phủ kín nhờ người hâm mộ trong mỗi buổi phát sóng cũng như concert. Tuy nhiên, do sự ra đời liên tục của các nhóm nhạc mỗi năm, văn hóa màu sắc này dần biến mất, thay vào đó là những lightstick được kết nối bluetooth cho phép thay đổi màu theo ý thích của người dùng.

Biển đỏ rực cháy của DBSK trong mỗi buổi concert

Photocard

Những chiếc photocard đầu tiên (Nguồn: Saostar)

Vào năm 2010, SNSD cho ra mắt album Oh!, đánh dấu sự ra đời của photocard - những chiếc thẻ không thể thiếu trong mỗi lần phát hành album ngày nay. Photocard được biết đến như một chiếc thẻ đắt giá, với hình ảnh các thành viên được in lên theo từng concept của đợt comeback. Tuy được phát hành miễn phí đi kèm với album, photocard lại thường được nhiều người rao bán với mức giá “trên trời”, thể hiện sức hút của mỗi thành viên cũng như độ cuồng nhiệt sưu tầm của fandom. Ngày nay, photocard còn được phát triển với công nghệ AR, trong đó là những video ngắn của idol được hiện rõ khi quét qua một ứng dụng riêng biệt, thay vì những chiếc thẻ chứa ảnh selfie nhiều năm qua. Đây hứa hẹn sẽ trở thành trào lưu được ứng dụng rộng rãi trong Kpop, khiến cho giá trị của những chiếc thẻ “bo góc” ngày càng được củng cố trong giới fandom cũng như Gen Z.

Fancam focus 

Fancam là “thuật ngữ” trong Kpop chỉ những video do fan quay lại, riêng biệt hơn với fancam focus - những video chỉ quay tập trung 1 thành viên. Gây chú ý đầu tiên là video của Yuri (SNSD) được fan ghi lại màn biểu diễn Oh! vào năm 2010. Từ đó, các idol dần gây chú ý qua loạt biểu cảm ấn tượng trong fancam focus, tạo ra nhiều khoảnh khắc huyền thoại. Thời gian đầu, những video này thường được người hâm mộ quay lại và truyền tay nhau trong cộng đồng fandom, sau đó dần trở thành một nét đặc trưng trong mỗi mùa comeback ở các nhà đài cũng như concert. Mnet, KBS, MBC đều có cho mình những video triệu views nhờ fancam focus từng thành viên trong mỗi lần ra mắt các ca khúc mới, lọt top thịnh hành trên nền tảng YouTube.

Kpop Dance Cover

Dù bắt đầu phổ biến trong vài năm trở lại đây nhưng Kpop Dance Cover từ lâu đã được giới trẻ yêu thích nhờ vũ đạo đơn giản dễ tạo trend. Nổi bật và đi đầu trong thời kỳ Gen 2 ở thị trường Việt Nam phải nhắc đến ST.319 - nhóm nhảy cover được đầu tư chỉnh chu cùng những video chuyên nghiệp. ST.319 nhanh chóng thu hút giới trẻ cùng loạt hit cover như Roly Poly, Lovey Dovey (T-ara) hay I Got A Boy (SNSD). 

Sau nhiều năm phát triển, Kpop Dance Cover đã trở thành “đặc sản” mỗi mùa comeback của các nhóm nhạc, cùng với đó là sân chơi dành cho giới trẻ tại Việt Nam, nổi bật với Random Dance được tổ chức bởi fanpage Chuyện Fangirl. Sự kiện này thường được tổ chức hàng năm tại Phố Đi Bộ (Hà Nội), với sự tham gia của nhiều nhóm nhảy cover nổi tiếng tại Việt Nam cũng như người hâm mộ các nhóm nhạc Kpop. Bên cạnh đó, nhiều nhóm nhảy Việt Nam còn giành chiến thắng ở các cuộc thi Quốc Tế, khiến bạn bè fandom khắp quốc gia phải trầm trồ thán phục.

Kpop Merch

Song song với lightstick, merch (merchandise) được biết tới như một “công cụ” để bày tỏ tình cảm của fan với thần tượng. Đây là cách các idol cũng như công ty chủ quản kiếm được lợi nhuận khổng lồ từ người hâm mộ, cũng như tạo ra loạt content đi kèm đầy thú vị dành tặng cho fan. Ở thời Gen 2, merch chưa quá phổ biến rộng rãi như hiện nay, tuy nhiên nhiều sản phẩm unoff cũng được bán rộng rãi tại thị trường Việt Nam, được giới trẻ yêu thích và sưu tầm thường xuyên. Dù chất lượng của những sản phẩm này thường khá thấp, thậm chí có phần… quê mùa so với hiện nay, nhưng đây vẫn được cho là những “goods” đầy giá trị mà ngày đó ai cũng mong muốn sở hữu.

Goods ngày trước được hiểu với khái niệm đơn giản là những sản phẩm có hình của thần tượng

Trái ngược với các sản phẩm official được phát hành từ công ty sau này

OTP - One True Pairing

Một trong những trào lưu nổi bật của người hâm mộ chính là lựa chọn cho mình một OTP - cặp đôi được “ship” mạnh mẽ nhờ những tương tác đặc biệt. Thuật ngữ này bắt đầu bùng nổ từ Gen 2, khi các nhóm nhạc được đẩy mạnh fan service để phục vụ fandom. OTP nổi tiếng thời bấy giờ phải nhắc đến YunJae (Yunho x Jaejoong - DBSK) - một “chiến hạm” được vô số fan ủng hộ và “chèo thuyền” mạnh tay. Hay Donghae x Eunhyuk (Super Junior) - cặp đôi được ủng hộ nhiều nhất trong fandom E.L.F. 

Điểm thú vị của Gen 2 đó chính là sự tương tác mạnh mẽ giữa các idol, bất kể nam nữ và cùng công ty giải trí hay không. Nắm được yếu tố đó, nhiều chương trình hẹn hò đã ra đời, mở ra một làn sóng ủng hộ mạnh mẽ từ người hâm mộ trong và ngoài nước, nổi bật chính là We Got Married. Chương trình chính là nơi tạo ra nhiều OTP nổi tiếng trong cộng đồng fan Kpop, được các fandom nhiệt tình “đẩy thuyền” ngoài đời thực như Khuntoria (Nichkhun 2PM - Victoria f(x)) hay Yonghwa (C.N.Blue) – Seohyun (SNSD). Điều này vô hình chung tạo ra sự gắn kết giữa các fandom, cùng với đó là các stage kết hợp mãn nhãn giữa các idol - điều hiếm thấy hiện nay ở thị trường Kpop.

Hai nhóm nhạc hàng đầu Kpop thời bấy giờ cũng từng có nhiều sân khấu kết hợp cùng nhau

(BIGBANG - Wonder Girl)

Huyền thoại - Danh từ mĩ miều dành cho Gen 2 Kpop

Trước khi Kpop đạt được vị thế như hiện tại, Gen 2 chính là những nhóm nhạc mở đường, mang đến sức hút khổng lồ cho ngành công nghiệp thần tượng. DBSK là một trong những nhóm nhạc đầu tiên tạo ra nhiều con số kỷ lục mà đến nay, nhiều nhóm nhạc khó có thể chạm tới. Những vị thần phương Đông đã đổ xô mọi SVĐ, từ Hàn Quốc, Nhật Bản cho đến thị trường Châu Âu, mang đến biển đỏ rực lửa khiến ai cũng phải khao khát. Cùng giai đoạn đó, các nhóm nhạc khác dần ra đời, với vô vàn ca khúc hot đánh bại mọi BXH, oanh tạc khắp Châu Á. Đi sau DBSK, SM cho ra mắt loạt nhóm nhạc tài năng, với Super Junior (2005), SNSD (2007), Shinee (2008) và f(x) (2009). Đi lên cùng các nhóm nhạc, sự phát triển của Kpop dường như không có điểm dừng trong giai đoạn này.

Trong khoảng thời gian đó, G-Dragon (trưởng nhóm BIGBANG) cũng dần tạo dựng cho mình chỗ đứng về cả âm nhạc lẫn thời trang. Chàng rapper tài năng này đã thay đổi mọi quy chuẩn về cái đẹp, dẫn đầu nhiều xu hướng hot đến tận thời điểm hiện tại. Song song với đó, BIGBANG cũng được fan Kpop ca tụng như những “huyền thoại sống” khi trải qua nhiều scandal mà vẫn giữ vững phong độ trong 16 năm qua. Âm nhạc của BIGBANG, 2NE1 hay nhà YG nói chung luôn được đánh giá cao với hình tượng độc đáo, cá tính, dẫn đầu thể loại hiphop thời kỳ Gen 2.

YG Family - Tên gọi đầy thân thương một thời dành cho YG

Cùng với SM và YG, JYP cũng tạo dựng cho mình nhiều “gà cưng” tài năng, với nhóm nhạc nữ Mỹ tiến đầu tiên của Hàn Quốc Wonder Girl, MissA, các anh chàng quái thú 2PM và 2AM. Bên cạnh âm nhạc, JYP còn là tuổi thơ của nhiều bạn trẻ thế hệ Gen 2 khi cho ra mắt các bộ phim ca nhạc, cũng là sản phẩm debut của nhiều diễn viên thần tượng hiện nay - Dream High. Dream High đã mang lại “cơn sốt” lên toàn Châu Á, bắt đầu xu hướng lấn sân diễn xuất của nhiều thần tượng như IU, Suzy, Taecyeon,... cùng với đó là loạt gương mặt vàng của giới điện ảnh Hàn.

Loạt thần tượng xuất hiện trong Dream High

Em gái quốc dân IU - Nữ ca sĩ solo phát triển đến tận thời điểm hiện tại dù ra mắt cùng thời với Gen 2

Một trong những nuối tiếc lớn của Kpop phải nhắc đến nhóm nhạc nữ T-ara. Không xuất phát từ Big3 (YG - SM - JYP), tuy nhiên T-ara lại mang về loạt thành công ấn tượng cùng những bản hit mà fan Kpop nào cũng thuộc lòng từ lời hát cho đến vũ đạo. Nhóm còn đi đầu xu hướng tạo phim ngắn cho các MV, nổi bật với Cry Cry và Day By Day. 

T-ara, Kara, BEAST (Highlight), CNBLUE, Sistar là những nhóm xuất phát từ công ty ngoài Big3 nhưng gặt hái được nhiều thành công

Tuy vậy, sự tụt dốc của T-ara sau scandal bắt nạt, sự ra đi của 3/5 thành viên DBSK hay việc dừng hoạt động của các idol như hồi chuông thông báo đã đến lúc Gen 2 dừng lại. Việc kết thúc của một quá trình, mở ra chương mới cho Kpop dường như đã trở thành quy luật tất yếu, tuy vậy sức ảnh hưởng của các nhóm nhạc để lại vẫn là cái bóng quá lớn trong lòng người hâm mộ. Chính vì thế, khi BIGBANG thông báo quay trở lại với ca khúc Still Life, Kpop lại một lần nữa rộn ràng chào đón các ông hoàng. Không quảng bá ầm ĩ, không giai điệu cầu kỳ, Still Life là một bản rock ballad nhẹ nhàng đầy sâu lắng, như một lời cảm ơn, cũng là một lời tạm biệt dành cho những người yêu âm nhạc Kpop trong 16 năm qua. 16 năm đó đối với người hâm mộ không chỉ là những ca khúc bất hủ, những gương mặt tỏa sáng trên màn ảnh nhỏ, đó còn là thanh xuân, câu chuyện của biết bao thế hệ. 

Và chúng mình tin rằng nó sẽ sống mãi, với ký ức vẹn nguyên như thuở đầu.