Tác giả sách Martha Elliott từng viết một bài thơ, tạm dịch: 

“Lịch sử của bạn ở đây, bên trong cơ thể bạn. 

Cơ thể bạn giống như một nhà kho

của những bài học, cảm xúc, 

suy nghĩ, và trải nghiệm. 

Nhà kho ấy chỉ chờ được gõ cửa

để hé lộ vô vàn kho báu cho chính bạn”

Những dòng thơ này bất chợt quay trở lại tâm trí trong lúc tôi trò chuyện cùng nghệ sĩ múa đương đại Lê Mai Anh, khi chúng tôi cùng thảo luận về mối quan hệ giữa chuyển động và chữa lành, về sự thông tuệ của cơ thể, về sự nhiệm màu khi một người nhắm mắt lại, rồi để những cảm nhận cơ thể dẫn lối. Cơ thể chúng ta luôn ẩn chứa nhiều bài học, nhiều thông tin tích luỹ từ vô vàn trải nghiệm trong quá khứ. Và điều tuyệt vời hơn cả, cơ thể luôn luôn ở đó cùng bạn, vì bạn và chờ được bạn khám phá.

Chữa lành thông qua chuyển động cơ thể, đó cũng chính là đam mê trong 5 năm trở lại đây của chị Lê Mai Anh. Chị là Nghệ sĩ biểu diễn, biên đạo múa đương đại với 30 năm kinh nghiệm, đã từng theo học và tốt nghiệp bằng xuất sắc tại Trường múa TP. Hồ Chí Minh, sau đó lần lượt theo học tại Đoàn múa Hellet Eghayan (Lyon, Pháp), RICD (Rencontres Internationales de Danse Contemporaine; Paris, Pháp). Chị cũng là Nhà Sáng lập Moving Art Atelier - studio với nhiều lớp học nhằm lan toả nghệ thuật múa/chuyển động đến đông đảo mọi người. 

Cuộc trò chuyện này diễn ra khi chị Mai Anh vừa trở về từ khoá học “Chuyển động Tâm nối Tâm" tại Vườn Xả - một dự án phi lợi nhuận được sáng lập bởi TS. Đặng Hoàng Giang, một nơi cho người lưu trú kết nối với bản thân, với người khác và với thiên nhiên. Trở về từ khoá học, chị Mai Anh vẫn mang theo nhiều rung động, cảm xúc, và những bài học mới để chia sẻ với bạn đọc The Influencer. 

Vừa trở về từ khoá học “Chuyển động Tâm nối Tâm” tại Vườn Xả, điều đọng lại trong chị là gì? 

Với khoá học vừa rồi, tôi vừa là người dẫn dắt, vừa như một người tham dự, vì vậy học được rất nhiều từ tất cả học viên. Có ba điều mạnh mẽ nhất đọng lại trong tôi lúc này: sự tĩnh lặng, sự dũng cảm, và tính dòng chảy. 

Sự tĩnh lặng đến từ không gian Vườn Xả, tôi cảm thấy mình được lắng lại nhiều sau những bộn bề cuộc sống. Trở về từ Vườn Xả, tôi kể cho các con tôi về việc chúng tôi thực hành yên lặng 10 phút đầu mỗi bữa ăn, sáng sớm dậy nghe tiếng chim hót cùng nhiều âm thanh của thiên nhiên, thiền sáng cùng nhau,v.v. Các bạn nhỏ nhà tôi thấy rất hứng thú. 

Sự dũng cảm thì hiển lộ rất nhiều trong suốt cả khoá học. Bản thân tôi đã cần nhiều sự dũng cảm để tạm nghỉ các lớp ở Sài Gòn, thu xếp việc gia đình và lên Vườn Xả cả một tuần. Các bạn học viên cũng thực sự dũng cảm để biểu lộ bản thân qua những chuyển động, để làm nhiều điều trước nay các bạn chưa từng làm, kể để những câu chuyện trước nay chưa từng được kể. Buổi tốt nghiệp cuối khoá, tôi thấy các bạn khác hẳn: cởi mở hơn, mạnh mẽ hơn, và thật nhiều câu chuyện ẩn sâu được biểu đạt bằng chuyển động. Mặc dù là người dẫn dắt khoá học, tôi đã nhiều lần rơi nước mắt vì cảm động, biết ơn, và trân trọng mọi thành viên đến với khoá học. 

Còn bài học về tính dòng chảy, tôi cũng cảm nhận được sâu sắc trong khoá học. Khi có một không gian an toàn, dòng chảy trong cơ thể mỗi người được khơi thông, và nhiều chất liệu mới xuất hiện. Chúng tôi không gò ép nhau vào bất cứ khuôn mẫu nào. Không có chuyển động nào là xấu, không có chuyển động nào là đẹp, chỉ có những chuyển động xuất phát từ trái tim. Tính dòng chảy cũng thể hiện ở việc lắng nghe, tôn trọng và nhẹ nhàng với nhu cầu của cơ thể. Ở Vườn Xả có lịch thiền chung vào 5h30 sáng mỗi ngày. Có những ngày tôi hay các học viên khác quá mệt, chúng tôi cho phép bản thân được nghỉ ngơi thêm một chút, không nhất thiết phải ép buộc cơ thể làm điều mà nó chưa sẵn sàng.

Trong những bài tập và hoạt động mà chị hướng dẫn học viên, đâu là hoạt động cho chị trải nghiệm mạnh mẽ nhất? 

Tôi thường hướng dẫn mọi người bài tập: nhắm mắt lại, cảm nhận cơ thể, và chuyển động tự do. Khi mở mắt, dường như có nhiều lớp rào cản, chúng ta không dám tự do là chính mình. Còn khi nhắm mắt, các bạn được quay về với thế giới của riêng mình. Tôi thường dẫn dắt mọi người rằng: “Mọi người nhắm mắt lại và cùng hít thở nhé! Nhịp thở là dòng chảy len lỏi qua cơ thể, mình sẽ buông bỏ tất cả suy nghĩ và chỉ chú tâm vào hơi thở. Cùng với dòng chảy đó, hãy ghé thăm từng bộ phận cơ thể, xoa dịu đi những cơn đau, và hoà mình vào dòng chảy đó”. 

Giữa khung cảnh của Vườn Xả, chúng tôi nhắm mắt lại và nghe tiếng chim, tiếng gió, cảm nhận những tia nắng chạm vào cơ thể, rồi chuyển động giữa thiên nhiên. Tôi cũng dẫn dắt để mọi người thăm thú thiên nhiên bên trong cơ thể mỗi người. Trong cơ thể bạn, có những nơi khô cằn, bạn sẽ đến để tưới tắm cho nó, có nơi là dòng suối róc rách chảy qua, có nơi lại là những tảng đá nhiều màu sắc,v.v. Tôi sử dụng những hình ảnh cụ thể để mọi người dễ hình dung. 

Khi tất cả nhắm mắt, chỉ còn lại mình tôi mở mắt, và tôi được thấy muôn vàn những điều mà không ai được thấy. Tôi được nhìn thấy những dòng tâm sự, những chia sẻ không lời, tôi cảm nhận được những chuyển động từ nhỏ rồi lớn dần lên. Từng người một, không ai giống ai, nhưng đều vô cùng sống động. 

Cách chị mô tả “thiên nhiên bên trong cơ thể” thật đẹp. Vậy, thiên nhiên bên trong cơ thể chị hôm nay như thế nào? 

Ồ. Tôi thấy thiên nhiên tươi mát. Tôi có một giấc ngủ ngon, ngủ dậy thì nghe được tiếng chim chóc gần nhà. Tôi ăn sáng và pha một ly cà phê, một mình nhâm nhi và cảm thấy tinh thần tươi mới cho một tuần phía trước. 

Hôm nay tôi cũng vừa chia sẻ một vài hình ảnh về khoá học tại Vườn Xả. Từ hôm trở về từ Vườn, tôi vẫn thường vào nhóm chat của khoá học, đọc chia sẻ của từng người, và thấy rất vui. Tôi thấy được sự cởi mở, sự kết nối và cả sự tôn trọng mọi người dành cho nhau. Mọi người cũng được khích lệ thực hành sau khoá học, để không còn bỏ quên cơ thể của mình, và để những câu chuyện tiếp tục được biểu đạt qua chuyển động. 

Như chị chia sẻ, thông qua chuyển động thì nhiều tâm sự không lời được chia sẻ. Vậy, mối liên hệ giữa chuyển động và chữa lành là gì? 

Trước tiên, mọi chuyển động đều có một ý nghĩa nào đó, dù là những chuyển động tự do. Cách bạn đang ngồi nói chuyện cùng tôi, cách tôi vẫy tay chào bạn ở đầu cuộc trò chuyện, đều ẩn chứa một ý nghĩa. Chỉ tiếc rằng, chúng ta thường quên mất việc khai khác ý nghĩa của những điều đó. 

Khi đưa mọi người vào chuyển động, tôi luôn nói rằng, chuyển động dù là tự do, nhưng nếu mọi người hiểu được tâm trạng mình, hãy chia sẻ tâm trạng đó bằng một vài chuyển động. Chỉ như vậy là đủ, không nhất thiết phải giải thích chuyển động bằng lời nói, ý nghĩa của chuyển động đó chỉ cần bạn hiểu mà thôi. Khi bạn lắng nghe cơ thể, chuyển động theo dòng chảy bên trong, nhiều năng lượng sẽ được giải phóng, nhiều sự tắc nghẽn được khơi thông, nhiều nỗi sợ được chuyển hoá. Bạn sẽ cảm nhận được bản thân một cách toàn vẹn và tự nhiên. Các bạn học viên sau một vài ngày thực hành, đều chia sẻ rằng họ thấy yêu thương cơ thể mình hơn. 

Đồng hành cùng tôi trong khoá học vừa rồi còn có Mai Ly - chuyên điều phối các vòng tròn chữa lành. Cùng với việc học về chuyển động, các bạn được dẫn dắt để đào sâu trải nghiệm trong các vòng tròn chia sẻ. Vòng tròn là một không gian an toàn và tin tưởng, là một “bình chứa” đủ rộng để những câu chuyện sâu kín được chia sẻ, tổn thương được chữa lành, rào cản được cởi bỏ. 

Mọi thứ diễn ra rất tự nhiên, không có lý thuyết gì cao sang, chỉ có sự chân thành và dũng cảm mà tôi cùng các học viên mang vào không gian ấy. 

Khi nói đến chuyển động, nhiều người sẽ có những rào cản: “tôi không biết múa”, “tôi rất cứng”,v.v. Chị thường giúp các bạn như thế nào để giúp các bạn thoải mái hơn với việc chuyển động? 

Đúng như bạn nói, cứ 10 người thì 9 người nói “tôi không biết múa”. Mọi người nghĩ múa là một hoạt động nghệ thuật, cần phải có tố chất, cơ thể phải linh hoạt dẻo dai. Đó là lý do tôi dùng từ “chuyển động”, bởi chuyển động là việc bất cứ ai cũng cần làm hàng ngày. Kể cả khi bạn ngồi im, những tế bào cơ thể vẫn đang liên tục chuyển động bên trong bạn. Sáng ngủ dậy bạn rửa mặt, đó cũng là một chuyển động rất đẹp. 

Để giúp các học viên vượt qua các rào cản ban đầu về việc ngại chuyển động, tôi chỉ tập trung nhấn mạnh vào hơi thở. Hãy cứ nhắm mắt lại, tập trung vào hơi thở, và bắt đầu với những chuyển động thật đơn giản. Cùng với đó, tôi tạo ra một không gian an toàn không có sự phán xét. Các bạn làm gì cũng được, không có gì là kỳ lạ, cũng không có gì quá nghiêm trọng. Mọi thứ đều được chấp nhận. Cứ từng chút một, để mọi người bình tĩnh cảm nhận, và những rào cản sẽ dần được hạ xuống. Các bạn sẽ học được việc không phán xét chính bản thân, không quan tâm ánh nhìn của những người khác, chỉ tập trung lắng nghe cơ thể chính mình. 

Quay trở lại quá khứ, đâu là dấu mốc khiến chị quyết định theo đuổi việc chữa lành qua chuyển động? 

Tôi đã quay trở lại Việt Nam được 12 năm. 12 năm qua, mỗi sáng thức dậy, tôi đều thấy cuộc đời của mình thật đẹp. Và việc được tham gia các dự án cộng đồng liên quan đến chữa lành qua chuyển động mà một lý do lớn khiến tôi cảm thấy hạnh phúc, cảm nhận được tình yêu thương hiện hữu ở khắp nơi. 

Sau khi trở về từ nước ngoài, tôi may mắn được mời tham gia các workshop về chữa lành, trong đó có một chương trình đặc biệt dành riêng cho các bạn khuyết tật ở Hà Nội. Lúc đầu tôi rất lo lắng, vì thời điểm đó tôi còn chưa biết chữa lành hay tâm lý trị liệu là gì. Nhưng khi nghe câu chuyện của các bạn, tôi vô cùng cảm động và muốn làm một điều gì đó cùng các bạn. 

Những kỷ niệm, cảm xúc từ workshop dành cho các bạn khuyết tật đó vẫn hiện rõ trong tôi. Ngày hôm đó, có nhiều bạn ngồi xe lăn tham gia chương trình. Các bạn được hướng dẫn nhắm mắt lại và bắt đầu thả lỏng, rồi sau đó các bạn bắt đầu chuyển động như tất cả mọi người, đứng vịn vào tường để múa, hay rời khỏi xe lăn và chuyển động dưới sàn. Ở không gian đó, các bạn đủ cởi mở và tin tưởng để phá vỡ đi nhiều định kiến và rào cản. Tôi bật nhạc, quay mặt đi, cố giấu dòng nước mắt. Tại thời điểm đó, tôi cảm nhận rất rõ rằng chữa lành qua chuyển động là điều tôi muốn theo đuổi.

Một khởi đầu thật cảm động cho một hành trình ý nghĩa. Vậy trong thời gian tới, chị đang ấp ủ những dự định gì?

Trong thời gian tới, tôi muốn làm thêm nhiều workshop hay khoá học như ở Vườn Xả vừa rồi. Tôi muốn lan toả nhiều hơn và chạm được đến nhiều bạn mà chưa biết đến lĩnh vực này, hoặc chưa đủ can đảm để tham gia khoá học. Không dừng lại ở Vườn Xả, tôi cùng Mai Ly đang ấp đủ để làm những chương trình tương tự ở nhiều nơi khác. 

Sắp tới, tôi sẽ tham gia chương trình festival nghệ thuật đương đại “Krossing Over Arts Festival” với vai trò cố vấn biên đạo. Chương trình sẽ đem đến những màn biểu diễn đặc biệt khi kết hợp múa đương đại với các thể loại nghệ thuật khác như thơ ca, phim ảnh, âm nhạc, biểu diễn thị giác,v.v. Cùng với đó, Moving Art Atelier - đứa con tinh thần của tôi trong suốt một năm qua, cũng sẽ có thêm nhiều kế hoạch phát triển trong thời gian tới. 

Tôi cũng sẽ tiếp tục kết hợp nhiều hơn với các bạn trẻ. Làm việc cùng các bạn, tôi học hỏi được nhiều từ sự nhiệt huyết, cởi mở, và cách điều phối chương trình rất sâu sắc. Con đường tôi đi vẫn sẽ còn dài lắm! Tôi mong muốn có thật nhiều người trải nghiệm chuyển động, để giải toả tâm lý, để cảm thấy vui vẻ và tự do, để được thoải mái là chính mình.

Cảm ơn chị Lê Mai Anh. Chúc chị một hành trình nhiều khám phá mới mẻ phía trước!