“Tôi là ai? Tôi sinh ra trên đời này để làm gì? Đâu là giá trị mà tôi muốn mang đến thế giới này?”. Mỗi chúng ta trên hành trình đường đời, có lẽ đều từng hỏi bản thân những câu hỏi này. Trên hành trình khám phá ấy, chúng ta từng bước viết nên câu chuyện của riêng mình, tìm ra những định danh riêng, gom nhặt từng miếng ghép để tạo nên “bản thể” của chúng ta ngày hôm nay. 

Nhằm tôn vinh vẻ đẹp và giá trị của những người phụ nữ, dự án “Bản thể” của Chuyên gia Trang điểm PSI (Phạm Hà Phương) đã quy tụ 21 chân dung phụ nữ nổi bật từ nhiều ngành nghề, có nhiều đóng góp xã hội và đại diện cho nhiều thế hệ phụ nữ của Việt Nam và Ý. “Bản thể” của mỗi nhân vật là những câu chuyện chân thật và lay động từ đời sống của nhân vật, đến sự thăng hoa trong sự nghiệp cũng như trải nghiệm tinh thần mang dấu ấn riêng.

The Influencer đã có cuộc trò chuyện với PSI tại chính không gian triển lãm, và cảm nhận sâu sắc sự dụng công, tâm huyết, và sự trưởng thành trong tư duy nghệ thuật sau 15 năm làm nghề của PSI. Triển lãm Bản thể được tổ chức tại Trung tâm Văn hóa và Thương hiệu Ý Casa Italia, với sự đồng hành của Bát Tràng Museum, sẽ kéo dài đến hết ngày 7/5/2023. 

Sau 15 năm theo đuổi nghệ thuật, “Bản thể” là một triển lãm đặc biệt trong nội dung và hình thức biểu đạt. Đây là có phải là điều mà PSI vẫn luôn ấp ủ và khao khát thực hiện? 

Tôi đã làm trong ngành trang điểm được 15 năm. Trong quá trình làm việc, những ý tưởng sáng tạo sẽ xuất hiện từ cuộc sống, từ những người xung quanh, và từ chính bản thân mình. Tôi hình thành những ý tưởng sơ bộ đầu tiên cho triển lãm Bản thể từ rất lâu rồi. Tôi vẫn luôn muốn làm điều gì đó liên quan đến phụ nữ, đến cái đẹp, đến dấu ấn đặc trưng của từng người. Mỗi người phụ nữ lại là một bản thể độc nhất, không ai giống ai. Phụ nữ cũng là một địa hạt mà nhiều loại hình nghệ thuật muốn khai thác.

Từ năm 2015, tôi bắt đầu làm những dự án trang điểm nhằm tôn vinh và truyền cảm hứng về nét đẹp người phụ nữ Việt Nam hiện đại như “Vietinsideout” (2015), “Beauty of Vietnamese Women” (2019-2021), hay dự án “Ngược dòng thời gian” (2021), sợi dây nối liền ký ức thông qua nét đẹp của phụ nữ Việt Nam khi ngược dòng thời gian về thế kỷ 19 - đầu thế kỷ 20. Với những dự án này, tôi dùng nghệ thuật trang điểm, nghệ thuật tạo hình, trang phục và những yếu tố bên ngoài để khắc hoạ nhân vật. 

Đến với triển lãm Bản thể, tôi muốn dùng những kỹ thuật cao hơn trong trang điểm, đặc biệt là kỹ thuật life casting — quá trình tạo ra một bản sao ba chiều của cơ thể người sống, thông qua việc sử dụng các kỹ thuật đúc khuôn (molding & casting). Với mỗi giai đoạn, mỗi dự án, tôi lại muốn thay đổi, muốn thử sức với những phương pháp mới, đẩy bản thân đến một cấp độ khác trong nghệ thuật. Còn về nội dung, “phụ nữ” chỉ là một cách gọi, điều tôi muốn đi sâu là tính nữ, sự mềm mại, sâu sắc, đầy cảm xúc và sức sống. 

“Bản thể” mang đến một ý niệm mới về triển lãm với đa dạng hình thức biểu đạt khác như phim tài liệu, hình ảnh chân dung, trình diễn nghệ thuật thị giác và âm nhạc… Quá trình phát triển ý tưởng cho triển lãm này diễn ra như thế nào? 

Làm việc trong ngành giải trí, tôi có cơ hội được tiếp xúc với nhiều loại hình nghệ thuật, nhiều người làm nghề chuyên nghiệp. Cùng lúc, mỗi người nghệ sĩ tôi được tiếp xúc đều mang đến những ý tưởng và nguồn cảm hứng mới. Khi tiếp xúc với một câu chuyện hay, tôi luôn mong muốn biểu đạt câu chuyện đó theo nhiều hình thức khác nhau, không chỉ dừng lại ở việc trang điểm. Trang điểm, nếu chỉ đứng một mình, không thể nào biểu đạt được câu chuyện của nhân vật một cách đủ đầy. Muốn làm được điều đó, cần có thêm người viết, có audio, có đạo diễn để làm nên những thước phim tư liệu… Cơ duyên đưa tới những cảm hứng mới, và tôi đã rất hào hứng với ý tưởng về một triển lãm đa dạng hình thức tiếp cận và kể chuyện như vậy.

Để thấm nhuần toàn bộ câu chuyện bạn muốn truyền tải, bạn có gợi ý nào về một trình tự thưởng thức cụ thể cho một người ghé thăm “Bản thể” không?

Toàn bộ triển lãm là một câu chuyện dài, giống như cuộc đời của một người phụ nữ từ khi còn trẻ, đến khi trưởng thành, trải nghiệm nhiều vai trò trong cuộc sống, và rồi lựa chọn quay về với thế giới bên trong mình. Mỗi bản thể đều có thể được quan sát ở nhiều góc nhìn khác nhau, tuỳ vào vị trí và độ cao mà bạn đứng. 

Hành trình đó bắt đầu từ bản thể trẻ nhất - bạn Phượng Anh, một người con gái trẻ ở độ tuổi 19, trong suốt và thuần khiết. Tiếp theo là độ tuổi từ 20 đến 30 — giai đoạn bừng nở đầy sức sống. Nân là biểu tượng đẹp của sự nhiệt huyết tuổi trẻ đó, với bản thể là đôi bàn tay e ấp che ngực. Ở độ tuổi này, các bạn bắt đầu ấp ủ nhiều sự hào hứng với cuộc sống, nhưng chưa có nhiều trải nghiệm. Tiếp theo là giai đoạn nở hoa đầy tươi mới với Kaity, giai đoạn rực lửa với Thảo Nhi Lê,… 

Tiếp tục đi sâu vào bên trong, bạn sẽ gặp bản thể của những nhân vật có độ tuổi lớn hơn, từ 30 đến 50 tuổi. Lúc này, bản thể sẽ có nhiều lớp cắt, biểu đạt những tầng lớp về thế giới nội tâm họ trong công việc, cuộc sống, gia đình. Tuỳ vào tính chất từng nhân vật, chất liệu được sử dụng cho bản thể cũng phong phú hơn, bao gồm gốm, resin, thạch cao,… Ở giai đoạn này, bạn sẽ bắt gặp bản thể của những người phụ nữ doanh nhân, mạnh mẽ và không bị ảnh hưởng bởi bất kỳ ai. Bạn cũng sẽ gặp đôi bàn tay nội trợ của mẹ tôi, với chất liệu là mạ crom bóng bẩy sắt đá. Làm nội trợ, tưởng như là một công việc nhẹ nhàng đơn giản, nhưng đôi bàn tay ấy lại cực kỳ quan trọng. 

Tiếp tục theo cuộc hành trình, bạn sẽ đến với giai đoạn của những bản thể ở độ tuổi 60 đến 90. Sau nhiều trải nghiệm, đây là giai đoạn họ trở về với bản ngã của họ. Đôi bàn tay bằng gỗ của bà nội tôi là một bản thể trong giai đoạn này. Bà nội cũng là câu chuyện đầu tiên mà tôi nghĩ đến khi bắt đầu lựa chọn nhân vật. Bà là người truyền cảm hứng cho tôi rất nhiều. Bà ăn chay, đi lễ chùa, sống một cuộc sống tự do của riêng mình. Đôi bàn tay bằng gỗ ấy thể hiện rằng: sau cùng chúng ta sẽ lại quay về điểm mà ta bắt đầu, tự nhiên nhất, thuần khiết nhất.

Bạn mong muốn mọi người cảm nhận được điều gì khi đến thăm triển lãm “Bản thể”?

Mục đích sau cùng của chúng tôi là tôn vinh cái đẹp, tôn vinh nét đặc trưng riêng của từng nhân vật. Nếu mọi người đến đây và cảm nhận được một phần nào đó mục đích này, chúng tôi cũng đã gọi đấy là thành công. 

Với “Bản thể”, tôi tin rằng mỗi người sẽ có cách trải nghiệm khác nhau. Bạn có thể đến để quan sát, chụp ảnh, tương tác với các bản thể. Bạn cũng có thể quét QR code để truy cập trang web và đọc kỹ hơn câu chuyện về các nhân vật. Với các triển lãm thông thường của hoạ sĩ hay nghệ sĩ điêu khắc, họ trưng bày nhiều nhưng ít khi nói về câu chuyện đằng sau tác phẩm đó. Với triển lãm đa phương tiện như “Bản thể”, mọi tác phẩm đều có một câu chuyện, một ý niệm cụ thể. Mỗi bản thể cũng có thể được tiếp cận ở nhiều góc nhìn khác nhau, tạo ra những cảm nhận khác nhau, tuỳ thuộc vào tư duy của từng người. Có những người đến triển lãm chỉ để chụp hình, nhưng có thể một thời gian sau, một thông điệp nào đó từ triển lãm lại chạm đến bạn. Có những người đến nhìn bản thể của 21 nhân vật, và suy ngẫm về bản thể của chính mình. Mọi thứ đều có thể xảy ra.

Có thể thấy rằng, đằng sau “Bản thể” là một tập thể sáng tạo với sự đóng góp nhiều bàn tay khối óc. Bạn có gặp nhiều khó khăn để tất cả mọi người phối hợp nhịp nhàng với nhau?

Để triển lãm này được thành hình, tôi có được sự đồng hành của rất nhiều đồng nghiệp, những mối quan hệ mà tôi trân quý và gìn giữ bấy lâu, có người đã làm việc cùng tôi hơn 15 năm. Họ đều là những người rất chuyên nghiệp và hết mình cho công việc. 

Lần đầu chia sẻ ý tưởng, mọi người đều rất hào hứng, nhưng chưa thể mường tượng cụ thể về cách sâu chuỗi mọi thứ. Tôi là người sắp xếp, đưa ra kịch bản và một quy trình thật chỉn chu, chính xác để cả các thành viên trong nhóm và nhân vật tin tưởng tuyệt đối vào việc tôi đang làm. 

Trong cả quá trình này, bản thân tôi cũng trở nên khắt khe hơn về kỷ luật cá nhân. Ekip của chúng tôi chỉ có khoảng 2 tháng để sản xuất tư liệu cho 21 nhân vật. Đó là một áp lực rất lớn về thời gian. Vì vậy, tôi cần tận dụng trọn vẹn những kinh nghiệm từ 15 năm qua để kiểm soát những rủi ro có thể xảy ra trong quá trình thực hiện dự án, các phương án để xoay chuyển được nhanh và hiệu quả nhất trong quá trình sản xuất. Không phải tự nhiên mà tôi và ekip hoàn thiện được triển lãm này, đó là cả một quá trình nhiều năm tích luỹ kinh nghiệm, nuôi dưỡng và trau dồi các kỹ năng. 

Ngày hôm nay, khi triển lãm đã được thành hình, trong bạn hiện lên cảm xúc nào?

Từ ngày sản xuất xong cho đến bây giờ, cảm xúc trong tôi là “trống rỗng”. “Trống rỗng” vì đã trút hết ra rồi, trút ra toàn bộ tâm tư, nỗi niềm vào mọi thứ hiện diện trong triển lãm.

Trong video giới thiệu, có một khung hình mà trong đó chỉ có một chiếc ghế duy nhất. Khi đó, đội ngũ làm video yêu cầu tôi chia sẻ một điều gì đó, nhưng thực sự lúc ấy tôi không còn gì để nói, vì tất cả đã được trút hết ra rồi.

Đặt trong sự nghiệp của mình, “Bản Thể” là một điểm nhất, một cú hích, một bước ngoặt mà tôi cũng chưa biết hướng đi tiếp theo là gì. Thế nhưng, đến thời điểm này, tôi hạnh phúc vì đã thực hiện được những điều mà tôi đã ấp ủ từ 3 năm nay. 3 năm để trau dồi cho một dự án, tôi không có gì để luyến tiếc. 

Cảm ơn PSI. Chúc bạn một hành trình nhiều cảm hứng và niềm vui ở phía trước!