1, Đạo diễn Travis Knight và nỗ lực đưa Laika Studio trở thành xưởng phim hoạt hình stop-motion công nghệ cao

Xưởng phim hoạt hình Laika có trụ sở tại Oregon, điều hành bởi Travis Knight, là nơi đang diễn ra những điều thú vị nhất trong lĩnh vực stop-motion. Laika là studio đầu tiên tận dụng “Rapid Prototyping” (công nghệ tạo mẫu nhanh) để tạo ra khuôn mặt con rối và nhiều đạo cụ của mình, từ đó dẫn đầu cho sự phục hưng của stop-motion - ngay cả trong một thế giới mà hoạt hình kỹ thuật số đang thống trị. “Coraline” (2009) là thử nghiệm đầu tiên của studio với in 3D nhưng “Kubo and the Two Strings” phát hành năm 2016 được coi là bản phát hành hay nhất, mang những đặc tính làm cho một bộ phim cộp mác Laika Studio trở nên độc đáo. Chỉ trong vòng mười năm kể từ khi được thành lập (2005), Laika Studio đã trở thành tiếng nói quan trọng hàng đầu trong lĩnh vực sản xuất phim hoạt hình. 

Khi stop-motion được tích hợp công nghệ tại Laika Studio

Để tạo ra phim stop-motion, hình nhân hoặc con rối và các đồ vật phải được di chuyển vật lý theo từng bước nhỏ giữa các khung hình chụp riêng lẻ. Điều này tạo ra ảo giác về sự chuyển động khi các bức ảnh được xâu chuỗi lại với nhau. Kỹ thuật này có từ cuối những năm 1800s. Hoạt hình stop-motion kể từ đó đã phát triển thành thời đại của hoạt hình máy tính kỹ thuật số trong khi vẫn duy trì phần lớn nguồn gốc của nó.

Laika đã tận dụng một loạt các công nghệ kỹ thuật số để đưa những bộ phim stop-motion mới nhất của mình trở nên sống động. Chẳng hạn, kỹ thuật tổng hợp kỹ thuật số (Digital Compositing) đã giúp phối hợp các yếu tố thực tế và yếu tố đồ họa vi tính (Computer Graphics - CG) lại với nhau: các hiệu ứng nước và bầu trời kỹ thuật số cùng các tính năng bổ sung do máy tính tạo ra - được quét từ các mô hình trong thế giới thực - lấp đầy các hoạt cảnh. Những con rối thủ công làm bằng nhựa hoặc đất sét giờ đây có thể được tạo ra với sự trợ giúp của mô hình 3D và máy in 3D. 

Công nghệ tạo mẫu nhanh tại Laika Studio (Nguồn ảnh: Autodesk)

Với Travis Knight: “Nét đặc biệt của toàn bộ nơi này, điều đầu tiên và quan trọng nhất - chúng tôi là những nghệ sĩ. Khi thành lập Laika 10 năm trước, chúng tôi có thể thấy trước điều tồi tệ sắp tới. Hoạt hình stop-motion về cơ bản đang thở những hơi cuối cùng, hấp hối. Chúng tôi phải tìm ra một cách, nếu chúng tôi còn muốn tiếp tục tạo ra sự sống cho nền tảng mà chúng tôi yêu quý, để đưa nó vào một kỷ nguyên mới, để tiếp thêm sinh lực cho nó."

Khi đề cập đến hơi thở hấp hối của stop-motion, Knight đang nói về “stop-motion house” nổi tiếng: Will Vinton Studios - studio chuyên biệt về “claymation” (một phương pháp diễn hoạt với các nhân vật bằng đất sét và kỹ thuật stop-motion) chịu trách nhiệm cho chương trình truyền hình The PJ's, cũng như California Raisins và các quảng cáo đình đám khác. Knight thực tập ở đó, làm việc như một animator trẻ tuổi, và khi công ty gặp vấn đề nghiêm trọng về tài chính, Phil, người sáng lập Nike, cha của Knight, trở thành cổ đông lớn và đưa Travis trở thành thành viên hội đồng quản trị, sau đó là CEO và chủ tịch. Gia đình Knights đổi tên studio thành Laika vào năm 2005, rút khỏi ngành quảng cáo và chuyển sang sản xuất phim điện ảnh. Kubo là bộ phim đầu tiên mà Travis Knight đích thân đạo diễn, nhưng Knight cũng từng là animator của 3 phim điện ảnh trước đó - "Coraline" (2009), "ParaNorman" (2012) và "The Boxtrolls" (2014). 

Không có gì ngạc nhiên khi Laika có rất ít người đồng hành ngày nay: trong một ngành công nghiệp điện ảnh ưa thích sự quay vòng vốn nhanh chóng và khả năng mở rộng vô tận, stop-motion là một hướng đi vốn dĩ rất chậm chạp và khó khăn để kể một câu chuyện - bao gồm việc di chuyển các nhân vật trong bối cảnh bằng tay, chụp lại từng chuyển động nhỏ một cách riêng lẻ ở tỉ lệ 24 khung hình cử động cho mỗi giây thực tế. Đây là một thách thức đặc biệt đối với chất liệu truyền thuyết trong Kubo. Câu chuyện có hơn 70 bối cảnh riêng biệt, một số hiệu ứng nước phức tạp và nhiều hành động vật lý nhịp độ nhanh.



Cảnh quay trong "Kubo and the Two Strings"

Nhưng phiên bản stop-motion của Laika đặc biệt nổi bật vì các nhân vật và phông nền của nó được thể hiện rất chi tiết và chuyển động mượt mà, đến nỗi các bộ phim có thể bị nhầm với các tác phẩm sử dụng CGI hoàn toàn, thay vì stop-motion với sự trợ giúp của kỹ thuật số. 

“Trong 10 năm qua, chúng tôi đã học được rằng không chỉ là người làm phim, chúng tôi còn là kỹ sư, nhà hoạch định đô thị, thợ điện và nhà phiêu lưu.” Travis Knight chia sẻ.

Theo Maija Burnett, giám đốc chương trình hoạt hình nhân vật của CalArts, sự ra đời của CGI và in 3D chính xác là những gì đã giữ cho stop-motion tồn tại. Burnett cho biết, không chỉ khuyến khích các nhà làm phim sáng tạo hơn với các đạo cụ và bối cảnh, chúng còn mang đến cho người sáng tạo khả năng tạo hoạt ảnh cho các nhân vật và đồ vật một cách chính xác hơn. “Công nghệ này cho phép các xưởng phim như Laika tạo ra những bộ phim có thể 'cạnh tranh' với các bộ phim do Disney, Pixar và DreamWorks sản xuất - trong khi vẫn duy trì và quảng bá kỹ thuật stop-motion." 

2, “Kubo and the Two Strings” - hành trình 5 năm làm phim và 1 tiếng 41 phút choáng ngợp trên màn ảnh lớn

Cảnh quay trong "Kubo and the Two Strings"

“Thử thách mà tôi đặt ra cho nhóm làm phim là thực hiện một bộ phim stop-motion theo David Lean, một thần thoại Kurosawian thu nhỏ.” Đó là những gì Travis Knight có trong đầu khi ý tưởng về “Kubo and the Two Strings” đang được phát triển, và sau 5 năm thực hiện, bộ phim đã liên tục phá vỡ các kỷ lục trong lĩnh vực stop-motion trước đó với chỉ vỏn vẹn 1 tiếng 41 phút công chiếu.

Định hướng nghệ thuật

Khi câu chuyện thành hình trong một bộ phim Laika, diện mạo của nó cũng vậy. Trợ lý đạo diễn nghệ thuật Phil Brotherton cho biết: “Thông thường, chúng tôi bắt đầu với nguồn cảm hứng để khởi động cho các bộ phim của mình. Đối với bộ phim này, chúng tôi đã nghiên cứu rất nhiều về nghệ thuật Nhật Bản, nhưng cuối cùng chúng tôi lại tìm đến một nghệ sĩ in khối (block-print) tên là Kiyoshi Saito [1907-1997]. Ông ấy được đào tạo về in khối truyền thống của Nhật Bản, nhưng chịu rất nhiều ảnh hưởng từ các nghệ sĩ châu Âu.”

Các tác phẩm của Saito mô tả cuộc sống nông thôn hàng ngày của Nhật Bản và cảm hứng từ Saito có thể được cảm thấy ở mọi khía cạnh của bộ phim. Laika tôn trọng phong cách của Saito trong việc lấp đầy bộ phim bằng các kết cấu khắc gỗ (woodblock-style), tạo cho bộ phim một cái nhìn độc đáo giữa các phim stop-motion khác. Đạo diễn Travis Knight nhấn mạnh rằng “Kiyoshi Saito là người có ảnh hưởng chính đến phong cách, là yếu tố thiết kế thống nhất xuyên suốt bộ phim.”

Kiyoshi Saito, "Cây hồng ở Aizu" (1969)

Concept art ban đầu của Dan Casey lấy cảm hứng từ Kiyoshi Saito cho "Kubo"

(Nguồn ảnh: Vice)

Với diện mạo đó như một điểm khởi đầu, bộ phận mỹ thuật của Laika - bao gồm cửa hàng mô hình, cửa hàng mộc, bộ phận cây xanh và bộ phận phụ tùng - bắt đầu thử nghiệm với các loại sơn và họa tiết, sau đó tạo ra các địa điểm.

Concept art của "Kubo and the Two Strings" (Nguồn ảnh: BuzzFeed)

“Trông chúng giống như những ngôi nhà búp bê nhỏ xinh,” Brotherton nói về bối cảnh của “Kubo and the Two Strings”, “nhưng chúng phải có chức năng phù hợp với stop-motion. Tất cả đều phải đặt cao khoảng 42 inch để animator có thể bước lên và tiếp cận các con rối. Chúng phải được thiết kế theo mô-đun và tách rời nhau, nhờ vậy chúng tôi có thể lấy máy ảnh, con rối và animator của chúng tôi ở nơi diễn ra hoạt cảnh. " Lịch trình được sắp xếp theo góc camera, và những bối cảnh quan trọng có thể được sử dụng liên tục trong hơn một năm.

Bối cảnh trên phim trường "Kubo and the Two Strings" (© The Verge)

Thiết kế phục trang  

Nhà thiết kế trang phục Deborah Cook đã nghiên cứu các loại vải và kỹ thuật để tạo ra sự pha trộn giữa “kỷ nguyên thần thoại xa xưa của Nhật Bản” với vẻ ngoài hiện đại hơn. Cook nói: “Chúng tôi nghiên cứu về các khối gỗ và vật liệu dệt, origami và các nghệ sĩ Nhật Bản hiện đại, những người đang làm việc với truyền thống, nghiên cứu những gì họ làm ra và sử dụng các yếu tố đó để phản ánh sự rực rỡ độc đáo nơi văn hóa - lịch sử của họ.” 

© Sara Terry / TheWrap Magazine

Nguồn ảnh: IAMAG

Bên trên, chiếc áo choàng của hai sát thủ song sinh được làm từ 183 chiếc lông vũ riêng biệt, các tấm kim loại cắt la-de cực nhỏ được cố định bằng dây đánh cá và styrene. “Ý tưởng có bao gồm các yếu tố của một samurai và các yếu tố của một loài chim, nhưng chúng tôi phải làm cho chúng đứng yên qua từng khung hình trong tỉ lệ 24 khung hình/giây.”

Deborah Cook đã trở thành một trong những nhà thiết kế trang phục hàng đầu trong thế giới stop-motion, thể hiện tài nghệ của mình trong “Coraline”, “The Corpse Bride” và “Fantastic Mr. Fox”. 

The Costume Designers Guild gần đây đã đề cử “Kubo and the Two Strings” cho Giải thưởng Costume Designers Guild, khiến nó trở thành bộ phim stop-motion đầu tiên nhận được vinh dự này trong lịch sử 19 năm của giải thưởng.

Dựng mô hình mẫu

Một nhóm khoảng 65 người sẽ làm công việc chế tạo các mô hình mẫu (maquettes), tất cả đều bắt đầu với phần khung của mô hình, cho phép chúng tạo dáng. Georgina Haines, cố vấn sáng tạo của nhóm chế tạo rối cho biết: “Đối với stop-motion, tất cả là về những gì bên trong con rối và cách nó di chuyển.”

© Sara Terry / TheWrap Magazine

Với nhân vật Beetle do Matthew McConaughey lồng tiếng, các nhà thiết kế đã sử dụng một máy tính để giúp họ lập bản đồ khung xương có chứa từ 30 đến 40 khớp hình cầu, bản lề và khớp xoay khác nhau (trong khi đó số lượng là 17 hoặc 18 đối với nhân vật người). Hình dáng bên ngoài của Beetle cũng đòi hỏi rất nhiều công đoạn, với khoảng 85 mảnh trên áo giáp. Animator phải di chuyển áo giáp để tái định vị cơ thể của Beetle khi đi lại, ngồi, và tham gia các hoạt động khác. 

Tạo biểu cảm khuôn mặt

Brian McLean, giám đốc tạo mẫu nhanh tại Laika, cho biết: “Có rất nhiều kỹ thuật phức tạp diễn ra bên trong khuôn mặt của nhân vật mà khán giả không bao giờ nhìn thấy. Bộ phận của chúng tôi đã thiết kế những cái đầu cho phép các animators kiểm soát chi tiết những biểu cảm khuôn mặt từ mí mắt - và sau đó họ sử dụng các kỹ thuật khác nhau để tạo ra biểu cảm trên khuôn mặt cho tất cả các nhân vật.”

Nguồn ảnh: Digitaltrends

Đối với các nhân vật con người, họ sử dụng cùng một loại in 3D với sơn bột trên nhựa mà Laika đã bắt đầu dùng trong “ParaNorman”. Đối với Monkey, Beetle và Moon Beast, ba trong số các nhân vật quan trọng trong “Kubo and the Two Strings”, họ đã làm việc cùng một máy in nhựa màu đang trong giai đoạn thử nghiệm và viết phần mềm của riêng họ để đạt tới mức độ tinh vi chưa từng có trước đây.

McLean chia sẻ thêm: “Nhân vật chính như Kubo có 22.000 khuôn mặt. Nhưng chúng tôi chia khuôn mặt thành hai phần, lông mày và miệng, vì vậy animator có thể thay thế một cách độc lập. Nếu bạn nhân số biểu cảm lông mày và số biểu cảm miệng cho Kubo, cậu bé có thể có tới 48 triệu biểu cảm khác nhau."

Tạo hình "Giant Skeleton"

Với “sải cánh” dài 22-foot, bộ xương khổng lồ này là nhân vật lớn nhất từng được chế tạo để sản xuất stop-motion, cũng như một trong những chế tạo phức tạp nhất. Trong khi phiên bản 3-foot được sử dụng cho nhiều cảnh quay, phiên bản kích thước đầy đủ cần thiết cho các cảnh mà trong đó Kubo, Beetle và Monkey cùng lúc chiến đấu với con quái vật nằm trên một giàn thủy lực và có một giàn thứ hai để điều khiển chuyển động của đầu nó.

© The Verge

Các cử động hàm, ngón tay, bàn tay và cánh tay được điều khiển bởi một animator, với con quái vật “về cơ bản là treo trên trần nhà,” giám đốc sản xuất Dan Pascall cho biết. Bộ xương bằng bọt đặc được làm rỗng để nhường chỗ cho phần khung của nó. Với cảnh quay Kubo đang cheo leo trên đầu bộ xương, một bên tay là Monkey và tay kia là Beetle, công việc trở nên vô cùng phức tạp. “Trong một tuần thuận lợi, chúng tôi có được khoảng hai giây cảnh quay. Có rất nhiều điều đã xảy ra."

Gần đây nhất, Laika Studio đang ấp ủ dự án phim stop-motion thứ 6 mang tên “Wildwood”. Bộ phim được chuyển thể từ quyển tiểu thuyết đầu tiên trong bộ ba tác phẩm thể loại phiêu lưu - thần bí “The Wildwood Chronicles” (tác giả Colin Meloy) về chuyến hành trình tìm kiếm người em trai bị bắt cóc của cô bé Prue, diễn ra ngay tại Portland - mảnh đất khai sinh Laika Studio và quê hương đạo diễn Travis Knight. Một lần nữa, đội ngũ Laika Studio sẽ đưa người xem đến với chuyến thám hiểm đầy ắp những bất ngờ và bước vào thế giới stop-motion trong kỷ nguyên mới của phép màu.

Hình ảnh đầu tiên được công bố của "Wildwood" (2023)

Nguồn tham khảo: The Verge, BuzzFeed, TheWrap và Killscreen