“Chẳng cần nói ra, chỉ cần thoải mái ngồi đây

Sẽ được thấu hiểu những điều không thể nói

Dù đang cố mạnh mẽ hay mong manh như làn khói

Cái nắm tay đúng lúc

thật vô giá biết nhường nào!”

Đó là đoạn thơ được viết bởi Híu – người đã tham gia một khóa học tại Vườn Xả, và cảm nhận được sức mạnh lạ kỳ của nơi chốn này. Trong cuộc sống xô bồ vội vã, Vườn Xả cho phép bạn chậm lại để cảm nhận thật sâu cái nắm tay chân tình, cho bạn một không gian an toàn để mở lòng với chính mình và những người xung quanh, cho bạn được quay về làm bạn với thiên nhiên và cảm nhận nguồn năng lượng chữa lành vô hạn từ cỏ cây rừng núi.

Bạn có tò mò “Vườn Xả” là gì mà lại kỳ diệu đến thế? Vườn Xả là một dự án phi lợi nhuận được sáng lập bởi TS. Đặng Hoàng Giang, một nơi cho người lưu trú kết nối với bản thân, với người khác và với thiên nhiên. Không phải là một khu nghỉ dưỡng, cũng chẳng phải nơi check-in sống ảo cho giới trẻ, Vườn Xả đơn thuần là một khối nhà đơn sơ phục vụ chỗ ăn ở tối giản cho người lưu trú, trên một sườn đồi đất đỏ bazan Tây Nguyên ngập tràn nắng gió. Người đến Vườn cùng nhau đi chợ, nấu ăn, làm vườn, thiền, thảo luận về sách, sáng tạo nghệ thuật…, để từ đó xây dựng sự vững chãi, yêu thương bản thân, làm mới niềm tin vào cuộc sống.

Nếu bạn cũng đang tò mò về thế giới nhỏ của Vườn Xả, mời bạn cùng The Influencer lắng nghe những chia sẻ của TS. Đặng Hoàng Giang trong bài viết dưới đây.

Trong những năm qua, tôi làm việc với nhiều nhóm nhân vật, người trẻ đang lạc lối, người trầm cảm, bệnh nhân ung thư và người nhà bệnh nhân… Nhiều người trong số họ mang nhiều tổn thương, chơi vơi và cảm thấy bơ vơ trong cuộc sống này. Họ cần sự trợ giúp về mặt tinh thần, nhưng không biết tìm đến ai.

Tôi nghĩ rằng họ sẽ được hưởng lợi nếu như có một địa điểm vật lý phù hợp mà ở đó, họ không phải “đeo mặt nạ”, không phải giả vờ rằng họ đang ổn, họ không sợ bị phán xét, đánh giá. Đến đó, họ có sự yên tĩnh, tách mình khỏi sự ồn ào xô bồ hàng ngày để lắng lại, kết nối với chính bản thân mình. Tôi đã nghĩ đến một địa điểm vật lý như vậy từ khá lâu, một nơi mà bạn được thực hành chánh niệm nhưng nó không “nghiêm trọng” như trong chùa; một nơi bạn có thể làm vườn nhưng không có áp lực phải trở thành một người làm nông giỏi. Vườn Xả là sự kết hợp giữa trái tim, bàn tay và khối óc, để mọi người có thể là chính mình.

Với hình dung đó, tôi tìm được một khu vườn ở ngoại ô Buôn Mê Thuột. Tây Nguyên là một vùng đất đỏ bazan trù phú, trước đây mỗi quả đồi đều là một ngọn núi lửa. Tôi thích vùng đất này vì nó không ồn ào, chưa bị thương mại hoá bởi du lịch đại trà như Đà Lạt hay Sapa. Thiên nhiên tại Xả vô cùng phong phú, như một vườn địa đàng nhỏ. Mỗi sáng dạy vào lúc 5 g để chuẩn bị thiền, bạn sẽ thấy bầu trời đầy màu sắc sáng dần trong khi bốn xung quanh, dàn giao hưởng của chim chóc vang lên trong một khung cảnh thiên nhiên tươi mới. Một cảm giác rất tuyệt vời!

Tôi có ý tưởng tạo ra một không gian vật lý như Vườn Xả bởi chính tôi cũng cần một nơi như vậy.

Trong nhiều năm qua, tôi chủ yếu viết sách, ngồi bên bàn giấy và tìm hiểu về những chủ đề khá nặng nề. Tôi cũng chủ yếu sống quanh quẩn ở Hà Nội. Đến một thời điểm, tôi nghĩ mình cần có những khía cạnh khác nữa trong cuộc sống. Tôi muốn mình không chỉ là một người viết sách, mà còn là người tạo dựng những sự kết nối. Tôi muốn quen thêm nhiều người bạn mới, đến một nơi chốn mới, có thêm trải nghiệm về văn hoá, địa lý và thiên nhiên ở vùng đất khác.

Do vậy, dự án Vườn Xả đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống của tôi. Trong những tháng qua, tôi đã được trực tiếp “hưởng lợi” qua việc quen thêm nhiều bạn hoạt động trong những lĩnh vực khác nhau như giao tiếp trắc ẩn, vòng tròn chữa lành, sinh thái sâu, thiết kế sinh thái, vườn rừng… Trước đây, tôi không biết đến những thế giới đó. Thiên nhiên ở Vườn Xả cũng đẹp một cách bình dị, tự nhiên, không phải do bàn tay sắp đặt của con người. Người dân Tây Nguyên sống chậm và thoải mái hơn, không xô đẩy cạnh tranh như ở các thành phố lớn. Tất cả tạo nên một cảm giác yên bình và dễ chịu.

Thách thức lớn nhất là xây dựng một nhóm thành viên nòng cốt, một đội ngũ cộng tác viên phù hợp để cùng nhau phát triển Vườn Xả. Đó là một quá trình lâu dài và hữu cơ. Có thể nói, ban đầu tôi không có hình dung rõ ràng về Vườn, chỉ có một mong muốn về vai trò và mục đích của nó. Thời gian đầu, chúng tôi có nhiều nỗi băn khoăn: Vườn Xả sẽ có hình hài như thế nào, những yếu tố nào sẽ đem lại lợi ích cho người ở Vườn, nó khác một homestay hay farmstay đơn thuần ra sao, mô hình tài chính của nó là gì? Qua các cuộc truyện trò, các kết nối mới, dần dần Vườn Xả được cụ thể hóa.

Mọi thứ phát triển tự nhiên, Vườn Xả được kiến tạo bởi nhiều bàn tay và khối óc, từ chuyện thiết kế khóa học tới chuyện đặt tên cho một cái cây trong Vườn, chứ không phải tôi là người hoạch định và tìm người để giao việc. Đây cũng là điều khiến tôi hài lòng nhất trong dự án này.

Vườn Xả không đi theo một giáo lý nào hay tôn giáo nào. Chỉ có một số yếu tố cơ bản: im lặng 10 phút đầu mỗi bữa ăn để cảm nhận đồ ăn và lòng biết ơn, thiền 30 phút vào buổi sáng, ăn chay, hạn chế túi nilon và rác thải, tôn trọng thiên nhiên. Nhưng mọi người từng ở Vườn Xả đều nói rằng đó là những ngày rất đẹp và có ý nghĩa với họ. “Đẹp” không phải vì họ có cảnh hay view để check-in. Có người lần đầu cảm thấy bản thân được nghỉ ngơi thật sự, sau nhiều thập kỷ gồng gánh những trách nhiệm với người thân, những kỳ vọng của bố mẹ hay họ hàng. Có bạn đến Vườn mới nhận ra rằng, “Ồ, lần đầu tiên mình được là một đứa trẻ”. Suốt cả tuổi thơ, bạn chưa từng dám xin mẹ một điều gì. Vườn Xả khiến đứa trẻ bên trong bạn cảm thấy được yêu quý để nó có thể nói rằng, “Chị ơi, chị mua cho em một que kem!”

Đến Vườn Xả, các bạn được là chính mình. Có bạn lên đây chỉ ngồi ngắm thung lũng. Bạn nào có nhu cầu im lặng sẽ không cần phải tham gia vào cuộc nói chuyện nào. Chính sự chấp nhận, không bị phán xét đó khiến các bạn được thả lỏng, được thoải mái với chính mình.

Cuộc sống giản dị, không giáo huấn ở Vườn có thể tác động sâu sắc tới mức nhiều bạn có hiệu ứng “hậu Vườn Xả”, các bạn nhớ nhung cuộc sống ở Vườn và cảm thấy chông chênh khi quay về cuộc sống cũ.

Sau một thời gian sống tại Vườn, khi về lại cuộc sống cũ, các bạn thấy nhớ, nhớ tiếng chuông gió, nhớ cơn mưa Tây Nguyên, nhớ bầu trời xanh mây trắng, nhớ đàn đom đóm trong đêm, nhớ những lúc mọi người im lặng ăn chậm rãi bên nhau… Có bạn còn “trách” Vườn: “Các bạn làm cho tôi nghiện rồi, bây giờ lại phải về cuộc sống hàng ngày thì tôi biết làm sao?” Một số người khi về thì bị đồng nghiệp hỏi: “Sao bỗng nhiên lại ăn chậm thế, sao ít nói hẳn đi, bị làm sao đấy?” (Cười)

Nhưng Vườn Xả không phải là một nơi để trốn chạy, nó là một nơi để trú ẩn, để nạp pin. Tôi cho rằng Vườn Xả đem lại cho người lưu trú một tia hy vọng. Hy vọng bởi họ đã thấy là ngoài cái môi trường cạnh tranh, phô trương, ồn ào mà họ đang (phải) sống trong nó, vẫn có thể có một không gian khác, một cách sống khác, nuôi dưỡng, chữa lành, nhân văn, mà họ không bị bắt phải chạy theo một giáo lý hay gia nhập một tổ chức nào. Rằng họ có thể chạm tới được sự bình yên, lòng trắc ẩn, chúng không phải là cái gì lý thuyết hay viễn tưởng.

Chúng tôi cũng muốn tạo ra những bước đệm nhất định để bước chuyển dịch từ Vườn Xả về cuộc sống thường ngày sẽ không quá khó khăn. Tôi hy vọng trong tương lai, cộng đồng của những người đã từng ở Vườn Xả có thể nâng đỡ, lắng nghe nhau ngay trong môi trường sống hàng ngày của mình.

Chủ đề của các khoá học đa dạng. Có khoá học khá đặc thù, như là khoá “Mất mát và hành trình tiếc thương”, dành cho người mất người thân. Đó là một khoá học rất đặc biệt, người trẻ nhất là 19 tuổi và lớn nhất là 70 tuổi. Buổi đầu ngồi với nhau, không ai chia sẻ được điều gì, những nỗi đau quá lớn để có thể nói ra với người xa lạ. Rồi một cơn mưa Tây Nguyên khổng lồ đổ xuống, từ Nhà Gió với cái hiên rất rộng, mọi người ngồi ngắm nhìn màn trình diễn kỳ diệu của thiên nhiên. Khi cơn mưa ngớt, dường như mọi rào cản cũng đã được cuốn đi, và một cách tự nhiên, người đầu tiên bắt đầu lên tiếng. Vẻ đẹp của thiên nhiên ở Vườn Xả khiến ta cảm nhận được điều gì đó lớn lao hơn bản thân, thấy an toàn để bắt đầu mở lòng. Điều này khó xảy ra khi chúng ta ngồi trong phòng kín, máy lạnh.

Các khoá học khác như về giao tiếp trắc ẩn, chuyển hoá những vết thương tuổi thơ, kết nối với thiên nhiên, hay viết để hiểu bản thân và hiểu người khác, thì có đối tượng khá rộng, ai cũng có thể tham gia.

Khi tham gia các chương trình này, các bạn sẽ được hưởng lợi ở hai khía cạnh. Thứ nhất, bạn học được thêm một điều gì đó, ví dụ như kỹ năng viết, kỹ năng giao tiếp trắc ẩn hay lắng nghe bản thân… Thứ hai, bạn trải nghiệm cuộc sống tập thể không dùng dịch vụ bên ngoài, cùng nhau đi chợ, nấu ăn, quét sân, dọn dẹp vệ sinh. Tôi cũng không ngờ điều này lại quan trọng và có giá trị đến như vậy. Chỉ sau vài ngày, một cách tự nhiên, người tham gia trở nên rất gần gũi với nhau, đàn hát, nấu ăn, ôm nhau nhảy trong bếp, hay đơn giản là im lặng bên nhau… Đó là một sự thân tình, quan tâm, tôn trọng mà ở bên ngoài, ta có thể mất nhiều năm để xây dựng với đồng nghiệp hay họ hàng.

Tôi cũng đang thử phân tích xem điều gì tạo ra sự gắn bó đó.

Tôi nghĩ lý do đầu tiên là các bạn cảm thấy được là chính mình, các bạn được chấp nhận. Các bạn không cần phải xinh đẹp, không cần phải tỏ ra uyên bác, đã đọc nhiều sách của tôi hay của người khác. Các bạn không cần phải đã có kinh nghiệm thiền ở hết chỗ này đến chỗ khác, lại càng không cần có địa vị xã hội hay có job lương cao. Dù là giám đốc tài chính, người đã về hưu hay sinh viên, các bạn đều được tôn trọng và được lắng nghe.

Lý do thứ hai là không có ai chỉ đạo từ trên xuống. Các bạn điều phối khoá học sẽ quan sát và quan tâm tới nhu cầu của từng người, nhưng tất cả đều ngang bằng nhau. Bạn có thể chia sẻ, bạn có thể im lặng, bạn có thể chỉ khóc, tất cả đều được ghi nhận.

Và một lý do khác là cuộc sống bình dị, yên lành ở Vườn Xả. Đơn giản nhưng không thiếu thốn, mọi thứ rối ren đều được giảm thiểu, hạn chế tiếp xúc với mạng xã hội. Khi bạn mang cái làn xanh đi chợ, các cô ở chợ đều sẽ biết rằng nhóm này sẽ chỉ mua đồ chay, thiếu tiền thì mai ra trả. Tất cả đều vui vẻ nhẹ nhàng, không có gì trầm trọng, sự tinh tế được thể hiện qua bình hoa dại buổi sáng hay các biển tên treo trên cây.

Trong tương lai, tôi muốn Vườn Xả có nhiều khoá học đa dạng hơn nữa, liên quan tới từ tâm lý học tới sinh thái tới chuyển động ngẫu hứng hay các loại hình nghệ thuật khác.

Hiện nay Vườn Xả cũng có một số người bạn địa phương. Từ những huyện xung quanh, họ mang tới Vườn hoa quả, hạt giống, đồ dùng cũ, các câu chuyện của mình. Họ cũng rất vui và tự hào khi Vườn Xả được đặt ở vùng đất của họ. Chúng tôi muốn hỗ trợ họ triển khai các dự án xã hội ở địa phương. Chúng tôi muốn được kết nối và là một phần của vùng đất đó, cùng nhau nâng cao tinh thần cộng đồng, chứ không chỉ là người trú ngụ và hưởng lợi một chiều ở đó.

Nếu mọi chuyện thuận lợi và Vườn Xả thực sự chứng minh được lợi ích nó đem lại cho cộng đồng, cũng có thể sẽ có những Vườn Xả ở nơi khác, để người có nhu cầu có thể tiếp cận một cách tiện lợi hơn. Thế nhưng, chúng tôi không đặt nặng vấn đề đưa ra những KPI hay mở rộng quy mô của dự án. Quan trọng là sự chuyển hoá cá nhân bên trong mỗi người tới Vườn.

Cảm ơn anh Giang và chúc Vườn Xả luôn ngập tràn năng lượng bình an.