Vào dịp lễ 30/4 - 1/5 vừa qua, lượng khách ghé thăm Di tích Nhà tù Hỏa Lò tăng mạnh. Đặc biệt, phần đông trong số họ thuộc nhóm tuổi 9x, 10x, là các bạn học sinh, sinh viên. Điều này dường như trái ngược với một “định kiến" thường thấy, rằng các điểm di tích lịch sử, văn hóa truyền thống chỉ thu hút khách du lịch nước ngoài, các gia đình có con nhỏ đến tham quan để được “giáo dục” về lịch sử dân tộc nói chung và một “địa ngục trần gian" nói riêng trong thời chiến; hay thế hệ người cao tuổi đến hồi tưởng một thời gian khổ mà hào hùng khi xưa. 

Niềm yêu thích với một di tích lịch sử ấy được thổi hồn do sự thay đổi tự nhiên trong nhận thức của cộng đồng người trẻ, hay bởi sức hút vốn có của Hỏa Lò - nay được tô điểm, “nhấn nhá" bởi những hoạt động chính và hoạt động truyền thông? Có lẽ, câu trả lời xác đáng hơn cả là Di tích Nhà tù Hỏa Lò, hay bất cứ điểm Di tích nào, cũng sở hữu những dấu ấn và giá trị đặc biệt; và nhờ công tác truyền thông sáng tạo, hiệu quả, nét đẹp của di tích và tình yêu với lịch sử đã đến với đúng cộng đồng của mình. 

Nhân dịp này, The Influencer đã có dịp trò chuyện với đội ngũ truyền thông của fanpage Di tích Nhà tù Hỏa Lò - Hoa Lo Prison Relic để tìm hiểu cách họ làm nội dung cho di tích lịch sử - một nhóm nội dung rất ngách, nhưng cũng giàu cảm xúc và cảm hứng. 

Trước khi tập hợp và trở thành đội ngũ truyền thông làm việc tại BQL Di tích Nhà tù Hoả Lò (Hoả Lò), chúng tôi không phải một nhóm cộng sự như hiện tại. Mỗi thành viên đều đang có công việc riêng của mình vào thời điểm ấy, chúng tôi chưa có nhiều cơ hội thăm thú những địa điểm Di tích lịch sử, càng chưa bao giờ khám phá cùng nhau. 

Chất kết nối đầu tiên giữa những nhân viên truyền thông của Hoả Lò là rung động mãnh liệt khi tới Hoả Lò - một nơi gợi lên trong chúng tôi nhiều cảm xúc - có đau xót, có bình yên như đang được che chở, có xúc động, có tự hào tới mức khó quên. Có lẽ, chính sự đáng quý rất riêng của Hoả Lò là động lực để chúng tôi nhận lời trở thành đội ngũ truyền thông của Hoả Lò, đóng góp cho công việc của Di tích. 

Khi chính thức bắt tay vào việc làm fanpage, chúng tôi bắt đầu với tình yêu và nhiệt huyết nhiều hơn là những chiến lược, tầm nhìn. Mục tiêu lớn của chúng tôi rất đơn giản: Lan toả tình yêu lịch sử tới cộng đồng, đặc biệt là tình yêu với lịch sử dân tộc. Chúng tôi không khẳng định Hoả Lò đã đạt được mục tiêu ấy bởi cộng đồng luôn không ngừng xoay chuyển. Nhưng chúng tôi tự tin nói rằng đội ngũ truyền thông của Hoả Lò đã, đang và sẽ luôn bền bỉ theo đuổi mục tiêu ấy. 

May mắn là chúng tôi có được sự ủng hộ nhiệt thành của đông đảo cộng đồng. Họ cùng giúp sức lan toả tình yêu với Di tích Nhà tù Hoả Lò nói riêng và lịch sử - văn hoá dân tộc Việt Nam nói chung. 

Cho đến nay, fanpage đã xây dựng được một tập du khách quan tâm nhất định, và thật may phần đông trong số đó là các bạn trẻ - một chân dung du khách hoàn toàn mới so với các giai đoạn trước đây. Trong tương lai, chúng tôi hy vọng Di tích sẽ tiếp tục nhận được sự quan tâm của nhiều du khách ở các nhóm tuổi đa dạng trên khắp mọi miền đất nước.

Đối với việc làm truyền thông cho một Di tích, những tư liệu và câu chuyện lịch sử chính là kho tàng giá trị nhất, thú vị nhất. Trong quá trình làm việc, không hiếm lần cả nhóm phải bất ngờ trước những câu chuyện khó tin về lòng kiên trung, tinh thần bất khuất của các cựu tù chính trị đã bị giam tại Nhà tù Hoả Lò. Đó chính là nguồn cảm hứng để chúng tôi tìm ra những hướng tiếp cận mới nhằm truyền đạt nội dung đến công chúng. Và khi cộng đồng hưởng ứng với những nội dung trên fanpage của Hoả Lò, mỗi chúng tôi cũng nhận lại nhiều niềm vui và động lực cống hiến. 

Tuy nhiên, công việc này cũng có những thách thức rất đặc thù. Điển hình, chúng tôi luôn trăn trở suy nghĩ về cách làm truyền thông sáng tạo, hiệu quả mà không đánh mất giá trị cốt lõi, tính thực tế và khách quan của lịch sử. 

Bạn hoàn toàn có thể nói về lịch sử một cách sáng tạo, và sáng tạo trong nội dung lịch sử không phải là xuyên tạc, bóp méo hay biến tấu sự kiện, nhân vật vốn có. Với đội ngũ truyền thông của Hoả Lò, sự sáng tạo được đặt để trong các chuyên mục nội dung, trong hình thức truyền tải, trong cách thể hiện kiến thức và tri thức. Xen kẽ với đó là những bài viết về đề tài chuyên môn, được truyền tải thông qua những câu chuyện lịch sử và thời chiến “người thật, việc thật”, cùng với đó là những thông tin về Di tích Nhà tù Hoả Lò, được thể hiện đồng nhất bằng ấn phẩm truyền thông hấp dẫn. 

Kế hoạch bài đăng của fanpage Di tích Nhà tù Hỏa Lò khai thác nhiều chuyên mục như HistoTEA - chuyên mục kể lại những câu chuyện lịch sử thú vị, HIỆN VẬT - chuyên mục giới thiệu hệ thống hiện vật đang được trưng bày tại Di tích Nhà tù Hoả Lò, tuyến bài giới thiệu những nhân vật và chứng nhân lịch sử, cùng những chiến lược tác chiến trong thời chiến của quân đội Việt Nam như “Chắc thắng mới đánh, không chắc thắng, không đánh” hay “Đấu tranh bằng ngoại giao”...

Bên cạnh đó, chúng tôi thường xuyên chia sẻ những hình ảnh thường nhật tại Hoả Lò, với những khung cảnh nên thơ, những khung hình bình yên, và những cung bậc cảm xúc đầy xúc động, tự hào hiện diện trên gương mặt những vị khách ghé thăm Hoả Lò. 

Hàng tuần, đội ngũ truyền thông có nhiệm vụ lập kế hoạch và định hướng nội dung, phối hợp với bộ phận nghiên cứu - sưu tầm và bộ phận giáo dục để kiểm soát số lượng và chất lượng bài viết đăng trên fanpage. Nhờ đó, nhóm truyền thông có được những tư liệu lịch sử xác đáng, có những kiến thức, tri thức thú vị, truyền cảm hứng để giới thiệu cho độc giả. Bên cạnh đó, nhóm truyền thông cũng chủ động tìm hiểu thông tin trên các nguồn khác nhau như sách vở, báo chí, mạng xã hội… Những thông tin này sẽ được bộ phận nghiên cứu kiểm duyệt để đảm bảo đúng với thông tin lịch sử, sau đó được đăng tải trên fanpage với trích nguồn đầy đủ. Nhìn chung, các câu chuyện lịch sử đều có điểm đáng quan tâm, và nhiệm vụ của chúng tôi chỉ đơn giản là truyền tải chúng tới cộng đồng bằng cách trình bày hài hoà nội dung với hình ảnh. 



Năm 2022, ngành du lịch Việt Nam đã bắt đầu cho thấy sự “hồi sinh” trở lại. Đây là một tín hiệu thực sự đáng mừng. Để hoà chung cùng xu hướng du lịch hè này, ngoài những hoạt động thường xuyên trên fanpage, BQL Di tích Nhà tù Hoả Lò cũng đang tập trung vào việc phối hợp với các hoạt động tại chỗ. Chúng tôi hy vọng có thể đem đến các trải nghiệm tốt cho du khách từ các nền tảng mạng xã hội tới không gian Di tích thực tế và nhận được sự ủng hộ của đông đảo du khách trong và ngoài nước khi ghé thăm nơi đây. Một năm trước đây, trong giai đoạn giãn cách xã hội và các hoạt động trải nghiệm trực tiếp bị hạn chế, chúng tôi tập trung tạo tương tác trên nền tảng trực tuyến để thoả mãn nhu cầu đọc - hiểu các đề tài lịch sử của cộng đồng. Tuy nhiên, hè năm nay, khi du lịch bắt đầu mở cửa trở lại, Di tích Nhà tù Hoả Lò nói riêng và các điểm di tích, bảo tàng nói chung đang gấp rút lên kế hoạch triển khai những hoạt động trực tiếp tại địa điểm, chẳng hạn như buổi trưng bày “Đứng lên và Cất tiếng” trong tháng 5 nhằm hướng tới kỷ niệm 132 năm ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh, 97 năm ngày Báo chí cách mạng Việt Nam. 

Bên cạnh đó, chúng tôi khuyến khích du khách hãy tìm đến những địa điểm văn hoá, lịch sử khác tại khắp các tỉnh thành Việt Nam bên cạnh Di tích Nhà tù Hoả Lò. Trong quá trình làm việc, chúng tôi có quan tâm đến cách làm của những đơn vị khác trong hoạt động chính nói chung và hoạt động truyền thông nói riêng. Với những nỗ lực của họ, chúng tôi tin rằng tình yêu dành cho những giá trị truyền thống của Việt Nam sẽ đưa các đơn vị di tích, bảo tàng đến với đông đảo cộng đồng, tạo động lực để họ có sự phát triển phù hợp với xu hướng, thời cuộc.